Digitale docenten: kans of bedreiging?

Hbo

Heeft de scriptie zijn langste tijd gehad? En wat doet ChatGPT met de creativiteit en het kritisch denkvermogen van studenten en docenten? Prikkelende vragen, waar we samen met hbo-docenten, studenten en onderzoekers indoken tijdens onze Aan tafel!-sessie in Arnhem. Zoals keynote speaker Marije Brom zei: ‘AI blijft een gokmachine en niet per se betrouwbaar. Daar moeten we binnen het onderwijs mee om leren gaan. En liever gisteren dan morgen.”

Marije, AI-translator en onderzoeker aan de Hogeschool Rotterdam, trapt haar presentatie af met een new wave-achtig liedje dat zo uit de jaren tachtig lijkt te komen. Alleen is het geen ‘echt’ liedje, maar een AI-gegenereerd nummer dat ze binnen een halve minuut gecreëerd heeft met de speciale muziektool Suno. “Ik heb er alleen maar een prompt in hoeven gooien over de veranderende rol van docenten onder invloed van generatieve AI en toen kwam hij met dit liedje en deze tekst op de proppen. Middelbare scholieren gebruiken deze tool al als toetsvorm om liedjes te maken over Napoleon, bijvoorbeeld.”

Digital humans

Marije vertelt dat ze zich in haar onderzoek richt op ethiek, verantwoordelijk gebruik van AI en digital humans: ‘mensen’ die zijn opgebouwd uit eentjes en nulletjes en die iedereen verbazingwekkend simpel kan maken met verschillende tools. Het lijkt nog maar een stapje verwijderd van een digitale docent in het klaslokaal. Maar wat zou dat voor het onderwijs betekenen?

Niet per se iets negatiefs, klinken stemmen uit de zaal. Zo denken sommige deelnemers dat door digitale docenten meer ruimte ontstaat voor andere manieren van lesgeven, zoals didactisch coachen. Marije: “Door een digitale versie van mezelf, die ik laad met bijvoorbeeld korte hoorcolleges, zou ik tijdens de lessen meer tijd hebben om praktisch aan de slag te gaan met workshops en experimenten. Zo wordt het klaslokaal een sociale plek waar je elkaar ontmoet, spart en goede gesprekken voert.”

Dat laatste klinkt een van de studenten in de zaal als muziek in de oren: ‘Mijn aandachtspanne tijdens hoorcolleges wordt snel minder, merk ik. Een plek waar we met studenten en docenten samenwerken en sparren zie ik wel zitten.”

Digitale kloof

Maar voor we zover zijn, zullen er eerst richtlijnen moeten komen vanuit scholen en onderwijsinstellingen. Want daar ontbreekt het vaak aan. “In Rotterdam zijn we op dit moment bezig met een handelingsperspectief en het innemen van een principiële positie: hoe staan we tegenover AI, hoe gaan we er gebruik van maken en onder welke voorwaarden? Dat gaat over meer dan privacy en veiligheid, dat gaat ook om veranderkunde en de digitale kloof die ontstaat doordat sommige studenten wel een toolpakket kunnen betalen en andere studenten niet.”

Hallucinerende AI-output

Dat onderwijsinstellingen kritisch zijn, is niet zo gek, stelt Marije. Niet alleen zijn AI-modellen bevooroordeeld omdat ze getraind worden met veelal westerse data, het kritisch denkvermogen onder studenten kan er ook door achteruit hollen. “Uit een onderzoek van TU Delft bleek dat sommige woorden, die voorheen nooit gebruikt werden, nu opeens in enorme pieken in de scripties opduiken. Dat impliceert dat tachtig procent van de studenten AI gebruikt, waardoor de teksten oppervlakkiger worden en generieker qua stijl. Ik noem het altijd vla. Best lekker voor een keertje, maar het blijft vla.”

Uit de daaropvolgende discussie blijkt dat veel studenten denken dat ChatGPT een soort Google is en dat ze alles wat eruit rolt voor zoete koek aannemen. Maar waar je in Google in ieder geval nog keuzes moet maken en bronnen moet beoordelen, geldt dat voor ChatGPT niet. En desinformatie en een hallucinerende AI-output zijn moeilijk te factchecken. “Dat gesprek moeten we voeren als we willen dat AI de sparringpartner wordt die het zou kunnen zijn. Want natuurlijk kan AI ons onderzoek verbeteren en vergemakkelijken. Maar we mogen ons onderzoekend denkvermogen er niet door verliezen.”

De lopende band

Na Marijes presentatie is het tijd voor workshop ‘De lopende band’. Daarbij gaan deelnemers, gewapend met een stapeltje post-its en een blanco vel, in drietallen aan de slag met kansen en bedreigingen van AI. Vervolgens plakken de deelnemers stickertjes bij de interessantste keuzes en komen met concrete ideeën op de proppen om de kansen te verzilveren of de bedreigingen het hoofd te bieden. Dat laatste doen ze in de vorm van een ‘Hoe kunnen we…?’.

Een paar HKW’s op een rij:

1: Hoe kunnen we kritisch denkvermogen met AI stimuleren?

Deze groep wil dat er meer aandacht wordt geschonken aan debatteren, vragen stellen en mentale uitdagingen. Daarvoor zouden ze een vakoverstijgende toolkit met werkvormen ontwikkelen, bijvoorbeeld in co-creatie met Noordhoff.

2: Hoe kunnen we van jongs af aan bewustzijn creëren over AI?

Van bo naar wo! Met die tagline wil deze groep vanaf de basisschool vaardigheden en kritisch denken rondom AI trainen en dit doortrekken naar het hoger onderwijs. Docenten spelen een belangrijke rol als vertegenwoordigers van het onderwijs met AI. Noordhoff kan helpen met het leeraanbod en ervoor zorgen dat het geïntegreerd raakt in de lesvormen.

3: Hoe kunnen we waardevolle dagen hebben als student?

Deze groep vertelt dat veel studenten een goede dag hebben wanneer ze stappen hebben gezet en concrete leerdoelen hebben behaald. Daarom zouden ze een ‘design thinking mindset AI-bot’ ontwikkelen die ervoor zorgt dat studenten uitgedaagd worden en dat de mindset een positieve boost krijgt. De bot zou tegelijkertijd saaie taken bij docenten weg kunnen nemen, zodat die meer tijd overhoudt voor didactisch coachen.

Menselijke behoeften

De discussies hadden nog uren door kunnen gaan. Dat deden ze misschien ook wel, want verschillende deelnemers wisselden telefoonnummers uit om later verder te sparren. En misschien wel over de vraag die Marije helemaal in het begin van haar presentatie stelde: gaat generatieve AI de beloftes waarmaken?

“Ik was positief, maar ik ben kritischer geworden”, vertelt Marije. “We moeten er scherper bij stilstaan wat AI toevoegt aan de maatschappij en aan onszelf. Technologie verandert razendsnel, maar als mens veranderen we niet zoveel en hebben we nog steeds dezelfde behoeften als vóór de digitale revolutie. AI kan daar zeker wat aan toevoegen, maar we kunnen niet doordenderen zonder onszelf kritische vragen te stellen en heldere richtlijnen in het leven te roepen.”

Ook meepraten en meedoen? Op 10 oktober vindt de volgende editie plaats in Eindhoven, die inmiddels is volgeboekt. Maar er komen nog meer kansen! Houd Aantafel! in de gaten voor nieuwe data – misschien wel bij jou in de buurt!

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Interdum urna, ornare et enim vulputate nibh euismod nisl. Tempus mus risus velit ullamcorper. Nulla ac aliquet nisi imperdiet sed vestibulum dolor mi. Fringilla ullamcorper lacinia arcu molestie vestibulum aliquet adipiscing arcu risus.

Nulla ac aliquet nisi imperdiet sed vestibulum dolor mi. Fringilla ullamcorper lacinia arcu molestie vestibulum aliquet velit ullamcorper pretium.

Wat gaan we doen? – Masterclass

Tijdens dit webinar op 5 februari nemen we je mee in hoe creativiteit terugkomt in bij de sociaal professional. Je krijgt handvatten om in de lessen werkvormen in te zetten.

Nieuwsbrief Hoger onderwijs

Ben je docent in het hoger onderwijs en wil je niets missen? We informeren en inspireren je graag met onze e-mailnieuwsbrieven. Laat ons weten waarover je op de hoogte gehouden wilt worden!

Docent plakt post-its op een flipover tijdens de lopende band opdracht in Arnhem
Wat gaan we doen? – Masterclass

Tijdens dit webinar op 5 februari nemen we je mee in hoe creativiteit terugkomt in bij de sociaal professional. Je krijgt handvatten om in de lessen werkvormen in te zetten.

Nieuwsbrief Hoger onderwijs

Ben je docent in het hoger onderwijs en wil je niets missen? We informeren en inspireren je graag met onze e-mailnieuwsbrieven. Laat ons weten waarover je op de hoogte gehouden wilt worden!

Ook interessant voor jou

Ervaringsdocent Brandon over Hogeschooltaal
Video
Hbo
Hbo
Podcast #14: Waarom talenstudenten onmisbaar zijn en blijven
Podcast #14: Waarom talenstudenten onmisbaar zijn en blijven
Podcast #14: Waarom talenstudenten onmisbaar blijven
Podcast
Hbo
Voortgezet onderwijs, Hbo
2 studenten in overleg met elkaar waarbij de ene kritisch nadenkt en de ander haar aankijkt
2 studenten in overleg met elkaar waarbij de ene kritisch nadenkt en de ander haar aankijkt
Soft skills-ontwikkeling bij studenten
Artikel
Hbo
Hbo

Gerelateerde events

Profielfoto Heleen Torringa
Ethiek voor elke hbo-professional – UITVERKOCHT
Hbo
Hbo
Profielfoto Heleen Torringa
Ethiek voor elke hbo-professional – eXtra editie!
Hbo
Hbo
Grip op persoonsvorming in het basisonderwijs
Hbo
Hbo

Vul onderstaand formulier in en ontvang het artikel in je mailbox

Zoeken