Soft skills-ontwikkeling bij studenten

Soft skills geven de mens onderscheidend vermogen

“Soft skills zijn de zachtere vaardigheden waarmee studenten zich kunnen onderscheiden ten opzichte van de hard skills, zoals rapporteren. Goed ontwikkelde soft skills zoals sociale vaardigheden helpen je bijvoorbeeld om effectiever samen te werken. Ook het bewustmaken van je eigen manier van communiceren en het effect hiervan op je gesprekspartner is belangrijk. Het fundament van alles is: vanuit zelfkennis de verbinding maken met de ander. Soft skills komen bij ons in de hele opleiding naar voren. Er wordt in het eerste jaar al mee gestart,” legt Madieke uit.

“Bij onze opleiding gaan we uit van de soft skills zoals deze landelijk bepaald zijn. Denk bijvoorbeeld aan kritisch denken, ondernemerschap, communicatieve vaardigheden en eigen initiatief tonen. We hebben daar met het Blauwdrukteam een eigen sausje over gegoten,” vertelt Barbara.

Ontwikkeling van soft skills bij studenten

“Soft skills komen bij de opleiding Commerciële Economie van Avans onder andere tot uitdrukking in de beroepshoudingen. Studenten worden daar niet per soft skill beoordeeld, maar vanuit het geheel. We bekijken deze beroepshouding vanuit een holistisch beeld. Per fase in de opleiding zijn er profielen gemaakt waarin de soft skills geoperationaliseerd zijn in een persona. Deze profielen lopen op in moeilijkheidsgraad. Zo wordt van studenten in het propedeusejaar een andere beroepshouding gevraagd dan van vierdejaars. Studenten groeien en ontwikkelen zich als persoon. En dit complete beeld volgen en toetsen wij,” aldus Barbara.

Op de Hanzehogeschool Groningen wordt een stuk bewustwording van de eigen communicatiestijl bereikt door inzicht te geven in kernkwaliteiten en teamrollen. “Studenten oefenen met rollenspellen gespreksvaardigheden. De PPG-docent geeft feedback op het toepassen van de gespreksvaardigheden. Zo speelt de marketingdocent de directeur van een fictief bedrijf, die de student benadert met een adviesvraag. Aan de hand van het inhoudelijke advies en de gespreksvaardigheden besluit de marketingdocent al dan niet in zee te gaan met het team van studenten.

De ontwikkeling van de soft skills in het eerste jaar wordt afgesloten met een glossy die studenten over zichzelf maken. “In de eerste drie blokken hebben studenten allerlei nieuwe dingen over zichzelf ontdekt. Antwoorden op vragen als ‘Wie ben ik? Wat kan ik?’ worden als het ware in een samenvatting verwerkt. Studenten leren zo het ‘merk IK’ op de markt te zetten. Ze kunnen hiervoor allerlei rubrieken gebruiken. Van de rubrieken Mijn lijfspreuk en Mijn ideale stage of baan, tot de beschrijving van hun morele kompas.

Er wordt veel met peer-feedback gewerkt, waardoor studenten leren feedback te geven én te ontvangen. In het tweede jaar werken studenten verder aan hun personal branding, het merk IK en de wijze waarop zij, met al hun unieke en onderscheidende kwaliteiten, de ideale stageplaats kunnen vinden of creëren. Een stage die aansluit bij wie ze zijn en wat de markt vraagt.

Het leren pitchen van zichzelf en het opbouwen van een onderscheidend CV staan hierbij centraal. In het tweede studiejaar voeren studenten tijdens de trainingen sollicitatiegesprekken met recruiters uit het bedrijfsleven. Een mooie win-win situatie: recruiters hebben de mogelijkheid om talenten te spotten eb studenten krijgen waardevolle feedback vanuit het werkveld en hebben de mogelijkheid een stageplaats binnen te halen,” licht Madieke toe.

Inspelen op de vraag vanuit de arbeidsmarkt

Madieke: “Om goed in te spelen op de wensen en behoeften van de snel veranderende arbeidsmarkt, is reflecterend vermogen een pre. Bewustwording is de eerste stap naar professionele gedragsverandering. Wie helder, concreet communiceert en kritisch denkt onderscheidt zich. Studenten krijgen bijvoorbeeld in het derde leerjaar, bij het vak creativiteit, les in neurowetenschappen. Ze leren de kracht van de twee hersenhelften te combineren, om zo op creatieve ideeën te komen voor opdrachtgevers. Daarbij is er doorlopend aandacht voor co-creatie, het stimuleren van eigenaarschap bij studenten, empathie en zelfreflecterend vermogen.”

Vanuit de arbeidsmarkt en maatschappij merkt Avans ’s-Hertogenbosch ook de vraag naar soft skills. Barbara: “Studenten worden beoordeeld door het afleggen van een assessment. De opdracht hierbij is dat ze een commercieel veranderproces in een organisatie leiden. Dit kan alleen als de soft skills bij studenten ontwikkeld zijn: denk aan hoe ze mensen in de organisatie in beweging zetten. Deze verandering moet bij het vertrek van de student geborgd zijn: hoe gaat deze koerswijziging blijvend zijn?

De beoordeling van de soft skills is op te splitsen in twee onderdelen. Ten eerste: Welke skills laat de student tijdens het assessment concreet zien, hoe presenteert hij/zij, hoe gaat hij/zij om met moeilijke vragen? Ten tweede: Hoe heeft de student geacteerd in de organisatie? Voor het laatste onderdeel levert de studenten bewijzen aan, zoals print screens van e-mails of opnamen van een vergadering die ze geleid hebben.”

Voorbeelden van doorgaande lijn soft skills op de hogeschool

Barbara legt uit hoe de doorgaande lijn vorm krijgt: “Met ons nieuwe curriculum volgt de begeleider de student. Dit gebeurt soms in groepen en soms 1-op-1. Iedere student heeft zo zijn eigen professionele en persoonlijke ontwikkelcoach, die de student meerdere jaren volgt. Met deze vorm van begeleiding is Avans ‘s-Hertogenbosch in september 2023 gestart. Zo zorgen we ervoor dat de ontwikkeling van soft skills geheel geïntegreerd door de opleiding én vorming van studenten heen loopt.”

De doorgaande lijn in de ontwikkeling van soft skills ziet Madieke in de onderwijspraktijk ook terug. “In het vierde leerjaar kiezen studenten een minor. Ook wij werken met doorgaande leerjaren. Wat in de eerdere leerjaren aan bod is gekomen, wordt in het laatste jaar verdiept. Als je als docent een stap terug kunt nemen van de les, waarin zoveel gebeuren moet, en maatwerk kunt bieden aan studenten, laat je zelf zien hoe soft skills er in de beroepspraktijk uitzien.”

Bang voor ontwikkelingen als automatisering en digitale veranderingen zoals ChatGPT? Niet nodig, bewijzen deze hogescholen. Het bieden van maatwerk en focussen op de ontwikkeling van soft skills geven waardevolle resultaten voor de student zelf, maar geven ook het bedrijfsleven een boost!