Trendwatcher: Toekomst van het onderwijs

Q: Je vertelde in je presentatie over diverse vaardigheden die docenten in de toekomst goed kunnen gebruiken. Zo gaf je het belang van een onderzoekende houding aan. Om zo studenten te prikkelen én te inspireren. Kun je nog andere belangrijke vaardigheden noemen die de docent van de toekomst goed van pas gaan komen?

Richard van Hooijdonk (RvH): “Als eerste is het digitaal vaardig zijn als docent een must. Dompel jezelf onder in de digitale wereld en leer de mogelijkheden kennen. Het wakkert je passie als docent aan, waardoor je dit ook gaat uitstralen.

Een tweede vaardigheid is het digitaal nieuwsgierig zijn. Ik noem dit ook wel ‘digital first’. Bij het ontwerpen en bedenken van je les ga je uit van duaal lesgeven. Stel dat je een schrijfles op het programma hebt staan. Laat studenten dan op hun iPhone het verhaal inspreken. Zo gaan ze aan de slag met spraakherkenning. Laat ze dit analyseren en ongemerkt ben je zo duaal lesgeven in de praktijk aan het brengen!

De docent van de toekomst heeft ook de rol van coach. Je hoeft echt niet alles te weten. Als je maar weet hoe je studenten door het digitale moeras kan loodsen. Waar ze de informatie wél kunnen vinden. Daarbij is het belangrijk dat je les studenten aanspreekt. Schroom niet om een inspirerende TED talk van een Amerikaanse docent over de stelling van Pythagoras te delen in plaats van je eigen les bijvoorbeeld.

En: wees flexibel. Ook met het curriculum. Volg actuele kwesties zoals hackers die een schoolsysteem plat leggen of de #metoo affaire. Als je hier flexibel mee omgaat, heb je de studenten én leert iedereen bij.”

Q: Mooi om te horen dat vaardigheden als nieuwsgierig zijn, onderzoeken en je verdiepen in digitale lesmiddelen bij het onderwijs van de toekomst horen. Heb je ook voorbeelden van docenten van nu die innovatief en vooruitstrevend zijn op het gebied van lesgeven?

RvH: “Ja, die heb ik zeker.

Om een paar voorbeelden te noemen:

Daarnaast ken ik een docent die een VR Lab heeft opgezet. Dit heeft hij met eigen middelen en tijd gedaan. De grote vraag was: hoe kunnen we VR koppelen aan lessen? Nu is er zelfs een samenwerking met het vliegveld van Rotterdam. De school heeft een eigen VR lab. Er kan slim met lessen als techniek en vliegbouwkunde een combinatie met VR gemaakt worden.

Ook is er een ROC Bouw die experimenten met drones uitvoert.

Tot slot ben ik vanuit mijn vakgebied veel met veiligheid bezig. Er is vanuit het ministerie van Defensie een samenwerking met een opleiding. Deze samenwerking gaat over gevechtshandelingen in VR nabootsen of het onderzoek naar de toekomstige kogel.”

Q: Om op je laatste voorbeeld aan te haken: dit is meteen een voorbeeld van een ecosysteem. Ook wel campus zoals je in de online sessie vertelde. Zijn er in Nederland ook voorbeelden van al bestaande ecosystemen? Zodat we als docent geïnspireerd kunnen worden?

RvH: “In Helmond is de Automotive Campus gevestigd. Een prachtige manier van hoe onderwijs, startups en technologie samenwerken. De Automotive Campus houdt zich onder andere bezig met zelfrijdende auto’s. Ook een interessant vraagstuk waar ze zich over buigen: hoe communiceren de auto’s van morgen?”

Ik hoor de trots in je stem.

RvH: “Ja, dit is heel gaaf. Ook in Sittard is een ecosysteem gevestigd. Hier houden ze zich bezig met de toekomst van de zorg. Er zijn dus zeker al voorbeelden van hoe onderwijs, bedrijven en technologie hand in hand samengaan.”

Q: Als trendwatcher weet je ook veel over de gevaren van technologie. Kun je daar iets meer over vertellen? Waar moeten we dan aan denken?

RvH: “De moraliteit van technologie is erg belangrijk. Zeker in de toekomst. Vragen als: wanneer heeft een robot nut en wanneer niet? En ook: wanneer halen we het beste uit robots en wanneer uit mensen? spelen een grote rol. Vragen die studenten van nu moreel moeten kunnen toetsen in de toekomst.

Het vak filosoferen zou verplicht moeten worden op scholen. Om studenten te trainen in het ethische aspect wat ook aan technische ontwikkelingen kleeft goed te kunnen duiden.
Veel technologie heeft immers ook impact op ons mensen zelf, denk maar aan het aanpassen van DNA wat mogelijk is. Hoe ver willen we gaan?”

Q: Dat is meteen een mooi ezelsbruggetje. Wie traint straks wie? De mens de computer of de computer de mens?

RvH: “Wij beslissen als mens. Er komt alleen een moment waarop robots slimmer zijn. Als ik in de auto rij en de navigatie zegt: ‘linksaf is de kortste route’ ga ik niet in discussie en zeggen: ‘Nee hoor rechts!’.

Het draait dus om de balans vinden tussen menselijke en computervaardigheden. Als voorbeeld: een algoritme kan een stukje wond onderzoeken. Tijdens dit onderzoek geeft het algoritme de boodschap: ‘dit weefsel bevat kankercellen’. Als tussenoplossing kan een chirurg ernaar kijken. Slim gebruiken van de mogelijkheden van de robot en van ons mensen, dat is het evenwicht wat we moeten bereiken.”

Q: In de toekomst nemen robots veel simpele taken over. Wat is het effect op onze hersenen als steeds meer werk geautomatiseerd wordt?

RvH: “De hersencellen sterven dan af. Om dit te voorkomen is het belangrijk dat zowel sociaal contact als fysieke beweging intact blijven. Des te meer we digitaal bezig zijn, des te meer fysieke bezigheden nodig blijven. Na een game sessie door mijn zoon heeft deze net zolang nodig aan fysieke activiteiten om weer in evenwicht te komen.

Blijf de hersenen van je studenten trainen. We hebben uiteindelijk onze hersenen nodig om algoritmes te maken.”

Q: Kan het zover komen dat chirurgen en artsen niet meer nodig zijn? Omdat robots al hun werkzaamheden overnemen?

RvH: “Kijkend naar de basiszorg, zoals de huisarts, blijkt uit onderzoek dat veel mensen komen voor een goed gesprek. Veel klachten hebben hiermee te maken. Door e-help in te zetten, zullen we minder naar het ziekenhuis toe hoeven. Digitale methoden als ‘slimme kleding’ of werking met een virtual eye, kunnen veel van deze klachten al diagnosticeren.

Een ander voordeel van technologie in de zorg is dat deze taken kan overnemen van de anesthesist. Deze blijft dan zelf nog betrokken voor het menselijk contact, zoals de patiënt gerust stellen. Maar het algoritme kan gekoppeld worden aan een hartmachine om de hartslag te monitoren. De injectie kan zelfs automatisch gezet worden.”

Q: Je vertelde in je webinar ook over kinderen met een -. Nu is niet iedereen technisch aangelegd. Wat voor banen blijven er over voor de laag of niet opgeleide mensen?

RvH: “Er is veel vraag naar mbo-studenten in de toekomst. Veel van deze kinderen zijn goed in robots bouwen. Het stap voor stap bouwen is een vaardigheid die je in deze doelgroep veel ziet. Verder zijn soft skills net zo belangrijk! Vaardigheden als samenwerken, empathisch vermogen hebben, mensen verbinden. Allemaal kwaliteiten waar de maatschappij niet zonder kan. Sociale vaardigheden zijn net zo belangrijk als de technische kwaliteiten van een student.”

Q: Op de basisschool al verplicht aan de lego dus. Heb je tot slot een tip van hoe scholen nu precies mee kunnen starten als het gaat om het onderwijs van de toekomst praktisch vorm te geven?

RvH: “Vorm een kernteam van docenten. Plan dit docententeam twee keer in de maand, op de vrijdagmiddag. Je kunt dit wel de ‘inspirational future Friday noemen’.
Op Education Trends kun je als docent veel (wereldwijde) informatie vinden over vier onderwerpen:

• Learning systems
• Teaching methods
• Skills
• Schools of the future

Als je iedere week een innovatieve ontwikkeling bespreekt en zorgt dat al deze vier onderwerpen aan bod komen, kan het niet anders dat de passie in vlam gezet wordt.”

Vind je dit interessant, download dan hieronder ook het Whitepaper ‘Gamification’.