Home / Kennisbank / AI en toetsen: alles op de schop?
AI en automatisch beoordelen. Is het een schild of een zwaard? Of misschien wel allebei? Wilco Verdoold, docent aan de Hogeschool van Amsterdam en onderzoeker generatieve AI, dook opnieuw diep in de materie tijdens de laatste Aan tafel! – sessie dit jaar in Eindhoven.
Ooit meegemaakt dat een jongen van dertien jaar met plezier zijn Duitse woordjes leerde? Wilco was bezig met een presentatie over gedragsbeïnvloeding en AI toen zijn telefoon bliepte. Het was zijn zoon, die vol trots appte dat hij een 9.4 voor Duits had gehaald: met behulp van ChatGPT.
Wat was het geval? Wilco’s zoon kon op zijn Chromebook geen SlimStampen voor Duits ontdekken, waarna Wilco een foto van de woordjes maakte, deze in ChatGPT laadde en een prompt creëerde met: ‘Overhoor, herhaal de vragen die fout gaan, geef ezelsbruggetjes als het niet lukt en complimenten als het goed gaat.’ Vervolgens was Wilco zijn telefoon urenlang kwijt aan zijn zoon, met een fantastisch cijfer als eindresultaat. Zo groot kan de impact van AI op onderwijs en leerplezier dus zijn.
Wilco vertelt dat er maar één sector is waar de adoptiegraad van AI zo hoog ligt: het onderwijs. “Als ik bij ondernemers kom, vragen die zich altijd vertwijfeld af hoe ze hun mensen in hemelsnaam mee moeten krijgen. Dan zeg ik op mijn beurt: ‘Wij vragen ons juist af hoe we al die studenten tegen moeten houden!’”
Tegelijkertijd moeten we er wel realistisch tegenover staan, benadrukt hij. En moeten we ons geen illusies maken over de AI-geletterdheid van zowel studenten als docenten, want er zijn nogal wat kloven te dichten. De kunst? Dat is vakkennis en AI-geletterdheid naar hetzelfde niveau brengen. Pas dán hebben we te maken met de studenten en docenten van de toekomst.
Vervolgens ontvouwt zich een discussie over fraude. Wanneer is een student frauduleus bezig? Als hij ChatGPT om suggesties en slimme ideeën vraagt? Of als hij AI gebruikt om zijn schrijfstijl te verbeteren en zijn werk leesbaarder te maken? Dat laatste is een verademing voor docenten die zich door slecht geschreven betogen moeten worstelen, maar tegelijkertijd gaan er zo wél vaardigheden als goed kunnen formuleren verloren.
En stel dat een student zeer AI-geletterd is en fantastische prompts maakt met fantastische resultaten? Dan moet je als docent extra op je qui-vive zijn zodat je zo’n student niet beloont met een hoog cijfer voor werk dat ze met een vinger in de neus hebben gedaan. Beter nog: dan moet je als docent slimme reflectievragen stellen, waarbij ze niks aan ChatGPT hebben. Traditioneel toetsen moet op de schop, zoveel is duidelijk.
Voor we zover zijn, is het belangrijk na te denken wat we eigenlijk willen met het beoordelen van toetsen met AI. Wat mag er en wat kan er allemaal? Kunnen we AI gebruiken voor reflectievragen of is dat veel te complex en riskant? Gaan we AI inzetten voor hogere kwaliteit of voor meer productiviteit? En wat betekent AI voor onze werkvormen en ons docentschap?
Allereerst is het goed wat kaders te schetsen, zegt Wilco. In het document ‘Generatieve AI in het onderwijs – regels en adviezen’ bundelde de Hogeschool van Amsterdam enkele gouden regels voor het gebruik van AI. De belangrijkste twee?
Maar hoe zou onderwijs met AI er dan uit kunnen zien? Voordat de deelnemers zich over deze vraag buigen, slingert Wilco wat inspirerende voorbeelden het lokaal in. Zoals die over de studentenweek die hij binnenkort organiseert. “De ene dag gaan alle mobieltjes weg en gaan ze maximaal in de creatieve modus met pen, papier en krantenknipsels. De andere dag wordt juist AI to the max met een proefaccount op Perplexity Pro onder begeleiding van enkele techneuten. Ze ontdekken dus dat ze soms verrast raken door hun eigen creativiteit en soms door de suggesties die AI geeft. En dat werk dat afwisselend met en zonder AI tot stand komt, heel erg kan verschillen. Ja, daar wordt mijn onderzoekshart wel warm van.”
Een ander voorbeeld is chatbot Diederik. Om studenten te laten oefenen met salesgesprekken, ontwikkelden Wilco en zijn collega’s drie chatbots. “Vroeger pikte je er als docent twee of drie studenten uit om een salesgesprek mee te voeren. De rest zat eromheen en keek toe. Zij hadden niet de ervaring van zweet op de rug en ze kregen geen directe feedback op hun dialogen. Door zo’n chatbot kunnen ze niet alleen thuis oefenen en feedback ontvangen, maar ontstaat er ook meer ruimte in de klas om met elkaar aan de slag te gaan. Het is echt tof om te zien hoe het gaat leven. Dan hoor je studenten tegen elkaar zeggen: ‘Die Diederik, toch, zei-ie dat ook tegen jou?!’. Chatbot Diederik is namelijk nogal een botte boer waarmee het lastig onderhandelen is.”
Na Wilco’s presentatie is het tijd voor actief brainstormwerk. De groep wordt verdeeld in subgroepen die aan de slag gaan met kansen, bedreigingen en concrete plannen voor onderwijs met AI. Al gauw vormen zich diepgaande discussies en worden de canvassen driftig beplakt met post-its en stickers. Tijdens de plenaire nabespreking ontdekken de deelnemers dat er van canvas naar canvas zeker een rode draad valt te spinnen.
Zo stelt vrijwel elke groep dat het kritisch denkvermogen van jonge mensen niet verloren mag gaan. En dat docenten dankzij AI meer tijd hebben om juist dat soort vaardigheden te stimuleren. AI ontlast hen namelijk in hun saaie, administratieve of herhalende taken. Prima dus, om een chatbot hetzelfde hoorcollege voor vier verschillende groepen te laten geven, want dan heeft de docent meer ruimte voor klassikale gesprekken en verdiepende werkvormen.
Die werkvormen, daar moeten we ook wat mee. Bijvoorbeeld in de vorm van een toolkit, waarin allerlei AI-bestendige werk- en toetsvormen worden gebundeld. Perfect om kloven te dichten, want kloven zijn er: zowel tussen studenten en docenten als tussen voorlopers en achterlopers. Of tussen evangelisten en doemdenkers. Het zou mooi zijn als er toegankelijke toolkits worden gemaakt, zodat iedereen op hetzelfde punt van start kan gaan.
Kortom, gepersonaliseerd leren, oog voor sociale en menselijke ontwikkeling en het nieuwe onderwijs kritisch kunnen ontdekken, zonder lastige kloven die de weg versperren. Dat wensen de docenten hun studenten én zichzelf toe.
Hoe we AI in gaan zetten voor het beoordelen van toetsen? Meerkeuzevragen zijn geen probleem, maar met reflectievragen wordt het ingewikkelder, blijkt uit de sessie. Voor het beoordelen van complexere opdrachten blijft de menselijke blik leidend. Tegelijkertijd kunnen we AI prima gebruiken om uitdagende werkvormen te maken en meer ruimte te creëren voor gesprekken in de klas.
Daarom zouden we AI moeten inzetten zoals het bedoeld is. Om docentschap te verbeteren, leeropbrengsten te vergroten en elkaar te motiveren. Dát is de weg die we in moeten slaan.
Niet Aan tafel! kunnen schuiven dit jaar? Kijk alle edities terug én houd de eventkalender in de gaten. Dan zien we je graag volgende keer!
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Interdum urna, ornare et enim vulputate nibh euismod nisl. Tempus mus risus velit ullamcorper. Nulla ac aliquet nisi imperdiet sed vestibulum dolor mi. Fringilla ullamcorper lacinia arcu molestie vestibulum aliquet adipiscing arcu risus.
Nulla ac aliquet nisi imperdiet sed vestibulum dolor mi. Fringilla ullamcorper lacinia arcu molestie vestibulum aliquet velit ullamcorper pretium.
Tijdens dit webinar op 5 februari nemen we je mee in hoe creativiteit terugkomt in bij de sociaal professional. Je krijgt handvatten om in de lessen werkvormen in te zetten.
Ben je docent in het hoger onderwijs en wil je niets missen? We informeren en inspireren je graag met onze e-mailnieuwsbrieven. Laat ons weten waarover je op de hoogte gehouden wilt worden!
Tijdens dit webinar op 5 februari nemen we je mee in hoe creativiteit terugkomt in bij de sociaal professional. Je krijgt handvatten om in de lessen werkvormen in te zetten.
Ben je docent in het hoger onderwijs en wil je niets missen? We informeren en inspireren je graag met onze e-mailnieuwsbrieven. Laat ons weten waarover je op de hoogte gehouden wilt worden!