Toetsing met AI: hoe werkt dit?

Kunstmatige intelligentie (AI) speelt een steeds grotere rol binnen het onderwijs, ook in toetsing. Hoe kunnen we AI op een eerlijke manier integreren in toetsen en wat zijn de voor- en nadelen? Tom Naberink, docent en AI-expert, deelt zijn visie.

De impact van AI op toetsing

“AI verandert niet alleen hoe studenten leren, maar ook hoe zij worden getoetst,” legt Naberink uit. “Bij traditionele toetsing wordt kennis vaak getest met gesloten vragen of met essays die zonder technologische ondersteuning worden geschreven. Nu AI steeds vaker als hulpmiddel wordt gebruikt, moeten we nadenken over hoe we toetsvormen kunnen aanpassen, zodat studenten AI verantwoord inzetten en wij als docenten de echte kennis en vaardigheden kunnen beoordelen.”

Gevaren van asynchroon toetsen

Een belangrijk verschil zit in asynchroon geschreven toetsen, waarbij studenten zelfstandig, aan een opdracht werken. “Scripties, casusopdrachten of andere schriftelijke producten kunnen eenvoudig met AI worden gegenereerd,” stelt Naberink. “In 2023 schreef ik al een volledige hbo-scriptie in vijf uur met alleen ChatGPT. In 2024 ging ik nog verder en schreef ik een master-scriptie, inclusief regressieanalyse en meer dan 30 echte bronnen, volledig met AI. Dit laat zien hoe ver deze technologie is gevorderd. Daarom zeg ik: wees extreem voorzichtig met asynchroon geschreven toetsen. Studenten zullen AI gebruiken en als docent heb je nauwelijks zicht op wat ze daadwerkelijk zelf doen. Toetsen die niet AI-proof zijn, moeten zo snel mogelijk worden aangepast.”

Op de HAN wordt toetsing in een AI-tijdperk serieus genomen. “We hebben een document uitgebracht waarin we adviseren om asynchroon geschreven toetsen zoveel mogelijk te vermijden of ze te combineren met een mondelinge verdediging. Toetsen die op de campus worden afgenomen en waarbij we als docenten kunnen zien wat studenten doen – zoals kennistoetsen – zijn veel veiliger. Er zijn gelukkig nog veel toetsvormen die wél werken, zoals synchroon toetsen op locatie. En bij een scriptie zou je eigenlijk altijd een verdediging moeten eisen.”

Creatieve alternatieven voor toetsing

Sommige docenten kiezen voor creatieve alternatieven. “Een docent vertelde me dat hij zijn studenten voorheen een geschreven tekst liet inleveren als onderdeel van hun portfolio. Dat heeft hij nu veranderd: studenten moeten samen een podcast maken. Dat vond ik een geweldig idee! Je kunt namelijk goed horen of een podcast door AI is gegenereerd of niet. Dit laat zien dat je AI kunt omzeilen met toetsvormen waarbij studenten écht zelf aan de slag moeten.”

De voordelen en risico’s van AI bij toetsing

Toetsing met AI heeft voordelen, zoals de voorbereiding van studenten op het werkveld, waar AI steeds vaker wordt gebruikt. Studenten kunnen efficiënter werken en sneller feedback krijgen. Maar er zijn ook risico’s, zoals ongelijkheid tussen studenten. Sommige zijn heel bedreven in het gebruik van AI, anderen niet. Dit verschil zorgt ervoor dat studenten met AI veel minder tijd kwijt zijn aan het schrijven van een scriptie dan studenten die nog de traditionele methode gebruiken. Dit leidt tot ongelijke studielast.

Daarnaast is er het risico dat studenten te afhankelijk worden van AI en minder kritisch leren nadenken. Als we AI onbeperkt toelaten bij toetsing, kunnen studenten blindelings vertrouwen op de technologie. Naberink tipt: “Docenten die AI toestaan bij toetsen zouden zelf eens moeten proberen de toets met AI te maken om te begrijpen hoe makkelijk of moeilijk het is en welke grenzen AI heeft.”

De toekomst van toetsing met AI

AI verandert de manier waarop we toetsen en dwingt ons om toetsvormen kritisch te herzien. “We moeten ons richten op proces en reflectie, in plaats van alleen op het eindresultaat. AI kan ondersteunen, maar uiteindelijk blijft het de student die verantwoordelijk is voor het (kritisch) denken,” concludeert Naberink.