Is generatie Z echt zo onaandachtig?

Hbo

Generatie Z zou hun hoofd maar niet bij de les kunnen houden, ze hebben een kortere aandachtsboog en zijn constant afgeleid door hun mobiel. Er wordt veel over ze gezegd, maar klopt dat wel? Generatie-expert Jos Ahlers en mbo-docent Ellen Wels denken er anders over.

“Als je in staat bent zeven uur achterelkaar de game Fortnite te spelen, dan zou ik toch niet zeggen dat je een slechte concentratie hebt”, stelt Jos Ahlers. Hij is generatie-expert, schrijver, communicatieadviseur en strateeg. Hij deed onderzoek en publiceerde drie boeken over Generatie Z. Er wordt veel gezegd over de jongeren van vandaag, vooral dat de aandachtsboog kort zou zijn en de concentratie heel gefragmenteerd. Dit levert problemen op in het onderwijs omdat leerlingen niet kunnen focussen op de les of de stof. Maar Jos Ahlers ziet dit anders: “Bij deze generatie gaat het er vooral om hoe je ze aanspreekt. Als je ze weet te boeien dan willen ze juist graag van je leren.”

Aandacht verdienen

Maar daarvoor moet je het wel anders aanvliegen dan vroeger. Voorgaande generaties luisterden misschien nog, hoewel schoorvoetend, naar een toespraak van een leraar. “De motivatie daarvoor kwam uit een andere hoek, er was meer respect voor hiërarchie”, stelt Ahlers. “Er is een verschuiving in de loyaliteit van de jonge generatie. De motivatie om aandacht ergens aan te geven, komt niet automatisch vanuit rangorde, maar moet je verdienen vanuit de inhoud. Wanneer je ze kan inspireren, hangen ze gemakkelijk aan je lippen. Maar we kunnen niet verwachten dat ze een uur gaan luisteren naar iets wat ze niet interesseert – dat ‘doe je niet’, en vinden ze maar raar.” Volgens hem zien ze de wereld als een collectie van hiërarchisch platte netwerken, veel informeler dan vroeger.

Koppeling aan het echte leven

De oudere generaties vatten dit volgens hem op als een onwil of gebrek aan concentratie, maar volgens hem zit het dus juist in de motivatie. En hoe kun je generatie Z dan boeien en motiveren? Door hun leefwereld aan te spreken, op emotioneel, sociaal en maatschappelijk gebied: “Generatie Z is maatschappelijk geëngageerd, als je daarop kan insteken, heb je de aandacht”, zegt Ahlers.

Ook Ellen Wels ziet bij haar mbo-studenten de hang naar betekenisvol onderwijs, ze geeft Nederlands aan het Nova College. “Het vak Nederlands is soms gevoelsmatig voor ze nog erg losgekoppeld van hun dagelijks leven, of hun latere werkpraktijk. Wanneer je het meer integreert daarin en concreet laat zien waar ze het voor nodig hebben, raken ze meer gemotiveerd.” Bijvoorbeeld dat je wel een goede zakelijke e-mail moet kunnen sturen als je zelfstandig ondernemer wilt worden. “Of wanneer die potentiële werkgever jou Googled, wat vinden ze dan over je, en hoe beïnvloedt dat hun keuze?” Volgens haar moet je die concrete koppeling van onderwijs aan het ‘echte’ leven, veel meer bewijzen, zodat ze het nut gaan zien en dan gemotiveerd en aandacht raken. Ook Ahlers ziet die versmelting van leren en praktijk als een van de oplossingen voor het veronderstelde aandachtsprobleem. “Vooral in het mbo zie ik hier mooie voorbeelden van, het hele onderwijs kan hiervan leren.”

Paspoort van Generatie Z

Jos Ahlers doet al jaren onderzoek naar Generatie Z en publiceerde er drie boeken over. Hoewel je over een hele generatie altijd alleen maar in algemeenheden kan praten, zijn er toch kenmerken waarin generatie Z zich onderscheidt van de andere generaties.

  • Leeftijd: geboren tussen 1996 en 2012; nu tussen de 10 en 26 jaar oud.

  • Opgroeien tijdens: 9/11, de bankencrisis, grote werkeloosheid en corona.

  • Huidige levensfase: onderwijs volgen of net in een eerste of tweede baan.

  • Digitaal: eerste volledig gedigitaliseerde generatie.

  • Wereldblik: de wereld als een verzameling netwerken waarin online en offline versmolten en verweven zijn.

  • Motivatie: gebaseerd op interesse, autonomie en maatschappelijke betekenis.

  • Houding: zelfsturend, onderzoek doen, ongevoelig voor hiërarchie, wil bewijs zien.

  • Grootste misvatting: hebben weinig aandacht en concentratie.

 

Visuele voorkeur

Daarnaast is het ook belangrijk om rekening te houden met hoe je het brengt vinden Ahlers en Wels. Ahlers: “Traditioneel gezien staat een docent voor de klas en vertelt zijn verhaal, maar de huidige jeugd is veel meer gewend aan visuele informatie via de mobiele telefoon, streamingdiensten, games, en video’s maken en kijken.” Een paar generaties terug zaten jongeren misschien nog elke zondag naar lange preken te luisteren in de kerk, maar dit soort eentonige auditieve input is de huidige jeugd volgens Ahlers niet gewend.

Dat komt niet alleen doordat ze veel meer informatie en entertainment consumeren, maar ook vanwege de snelheid en afwisseling daarin. Wels: “Alles gaat flitsend snel tegenwoordig, je springt van de hak op de tak, verschillende bronnen roepen telkens om je aandacht en de leukste wint.” Ze heeft het idee dat leerlingen daardoor niet echt geleerd hebben om lang ergens mee bezig te zijn. “Als ik bijvoorbeeld een oefenexamen met ze maak dan hoor ik direct: ‘Jeetje wat veel tekst!’ Ze zijn het niet meer gewend.” Maar de vraag om meer afwisseling vindt ze niet gek, daarmee leert iedereen gemakkelijker volgens haar. “Bied je meer afwisseling en verschillende werkvormen, dan zorg je ook voor dat iedereen op zijn eigen manier met de stof bezig kan. De een onthoudt het beter van papier, terwijl de ander er liever beeld bij heeft”, vertelt Wels.

Tijdgeest

Wels vindt niet dat de kortere aandachtsboog aan de jongeren zelf ligt. “Bedenk je wel dat de huidige generatie heel erg veel informatie over zich uitgestort krijgt, uit veel meer verschillende bronnen en op een veel hoger tempo. Dit is totaal niet te vergelijken met hoe eerdere generaties het hadden.” Volgens haar ligt het dus niet aan de leerlingen zelf, maar eerder aan de tijdgeest. Jongeren van nu vinden met gemak entertainment en informatie, maar ervaren ook informatie-overload, sociale druk en gejaagdheid op internet – geef je niet direct antwoord op WhatsApp dan vraagt dat om uitleg. Daarnaast is er wel meer informatie, maar komt het volgens Wels niet in jongeren op om te controleren of de informatie wel klopt.

Ook in verband met de tijdgeest staat volgens Ahlers dat we deze generatie grootbrengen met de focus op autonomie: “Ze moeten al jong keuzes maken en nadenken over later, denk aan de profielkeuze op hun 13e. Of nog eerder, zodra ze kunnen schrijven, googelen ze al zelfstandig. We voeden ze op om zelfsturend te zijn, dus kunnen we die eigenheid en zelfstandigheid ook verwachten op andere gebieden. Zoals de keuze om ergens aandacht aan te geven.” Ook in de les ziet hij dat jongeren graag zelf onderwerpen willen onderzoeken en doen. Als docent kun je daar goed op inspringen volgens hem, bijvoorbeeld via het principe van de flipped classroom, en onderzoekend of probleemgestuurd leren. Ahlers: “Laat ze zelf de oplossing en informatie zoeken, zoals ze later ook in hun werk moeten doen.”

Mobieltjes horen erbij

En als we het hebben over aandacht en afleiding, dan maar die mobieltjes uit? “Nee, je kan niet meer zonder tegenwoordig, en de leerlingen gebruiken het ook op school. Bijvoorbeeld voor een Kahoot-quiz, om een vlog te maken, voor de klassenapp of om huiswerk in de agenda te zetten. Leer ze er liever mee om te gaan. Wij als volwassenen gebruiken het ook voor ons werk, wij hebben de voorbeeldfunctie daarin”, vindt Wels. Vroeger gooiden we ook briefjes naar elkaar in de klas, en had ook niet iedereen braaf zijn aandacht erbij, herinnert ze zich. “Het verschil zit hem meer in hoe verstorend notificaties bijvoorbeeld zijn. Het helpt om hem op stil te zetten.” Tegelijk is de mobiele telefoon een onlosmakelijk deel van de belevingswereld van jongeren volgens Wels. “Ze komen naar me toe met hun mobiel: ‘Moet u dit eens zien mevrouw!’ Inspringen op die belevingswereld, een gesprekje aangaan of het onderwerp meenemen in de les, vormt juist weer een aanknopingspunt vindt ze.

 

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Interdum urna, ornare et enim vulputate nibh euismod nisl. Tempus mus risus velit ullamcorper. Nulla ac aliquet nisi imperdiet sed vestibulum dolor mi. Fringilla ullamcorper lacinia arcu molestie vestibulum aliquet adipiscing arcu risus.

Nulla ac aliquet nisi imperdiet sed vestibulum dolor mi. Fringilla ullamcorper lacinia arcu molestie vestibulum aliquet velit ullamcorper pretium.

Nieuwsbrief Hoger onderwijs

Ben je docent in het hoger onderwijs en wil je niets missen? We informeren en inspireren je graag met onze e-mailnieuwsbrieven. Laat ons weten waarover je op de hoogte gehouden wilt worden!

Nieuwsbrief Middelbaar beroepsonderwijs

Ben je docent in het middelbaar beroepsonderwijs en wil je niets missen? We informeren en inspireren je graag met onze e-mailnieuwsbrieven. Laat ons weten waarover je op de hoogte gehouden wilt worden!

Groepsfoto Generatie Z geboren tussen 1996 en 2012
Whitepaper Generatie Z

Wat is de kracht van Generatie? Wie is Generatie Z? Hoe ontstaat een generatie eigenlijk en wat is de rol van docenten en werkgevers bij het voorkomen van jobhoppen. Laura Bas, spreker en Gen Z expert geeft organisaties advies over het bereiken en behouden van jong talent en geeft antwoord op bovenstaande vragen in dit whitepaper.

Ook interessant voor jou

5 verschillende mensen uit de generatie z
5 verschillende mensen uit de generatie z
Aansluiting arbeidsmarkt
Jobhoppen, is er iets aan te doen?
Artikel
Hbo
Hbo, Mbo
Aansluiting arbeidsmarkt
Sneller aansluiting op de arbeidsmarkt
Blog
Hbo
Hbo, Mbo
backward design
backward design
Innovatief lesgeven
Backward design: begin met het einde voor ogen
Artikel
Hbo
Hbo, Mbo

Gerelateerde events

Lunch & Learn – NU Pedagogisch Werk
2 apr
12:00
- 12:45
Mbo
Mbo
Profielfoto van Teun den Dekker
Hoe pas je design thinking toe in jouw colleges?
Hbo
Hbo
Profielfoto van Annette Markusse en Frans van Galen
Reken-wiskundedidactiek op de pabo
Hbo
Hbo

Vul onderstaand formulier in en ontvang het artikel in je mailbox

Search