We zijn op weg, maar nog niet waar we willen zijn

Noordhoff maakt leermiddelen voor een brede doelgroep – van het basisonderwijs tot en met het hbo. We bereiken daarmee leerlingen en studenten met uiteenlopende achtergronden, ervaringen en ondersteuningsbehoeften.

Bob: “Het is een uitdaging om voor iedereen relevant te zijn, zodat elk kind en iedere jongere zich herkent in wat wij creëren, en zich gezien voelt. We nemen hierin onze verantwoordelijkheid: we zetten ons al geruime tijd in voor diversiteit en inclusie. Tegelijkertijd zijn we ons er ook van bewust: we zijn er nog niet! Op het gebied van etniciteit en culturele achtergrond bevinden we ons redelijk in de beginfase om hier goed invulling aan te geven.”

“We doen al veel op het gebied van inclusief onderwijs en tegelijkertijd hebben we nog flink wat stappen te maken”- Bob van Opstal, segment manager mbo & hbo bij Noordhoff

Inclusief onderwijs: dit is pas het begin

Vroeger zag je in lesmateriaal vaak stereotiepe voorbeelden: de man werkte in de fabriek, de vrouw was kapper en vrijwel alle namen waren Europees. Dat is tegenwoordig anders. Bob geeft aan dat Noordhoff hierin een flinke slag heeft gemaakt: “Inmiddels zijn de voorbeelden en gebruikte namen veel diverser geworden. Ook hebben we bepaalde koloniale termen aangepast. Zo spreken we nu van ’tot slaaf gemaakte mensen’ in plaats van ‘slaaf’. Voor dit soort aanpassingen hebben we duidelijke richtlijnen opgesteld voor onze auteurs. Daarmee helpen we hen bewust te kiezen voor inclusieve en zorgvuldige taal. In de basis is dat nu goed geborgd.

Daarnaast werken we met `sensitivity readers´. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij lesmateriaal voor het vak burgerschap. Zij kijken met een frisse, kritische blik mee en vormen een waardevolle aanvulling op het werk van onze auteurs.”

De basis is dus gelegd: aangepaste termen, duidelijke richtlijnen voor auteurs aangaande inclusief taalgebruik en ‘sensitivity readers’. Maar welke kansen en uitdagingen ziet Bob nog?

Kansen én uitdagingen

Bob vertelt: “Ons medewerkersbestand is nog relatief wit is en vormt nog geen volwaardige afspiegeling van de maatschappij. Dit geldt ook voor de groep auteurs waarmee we samenwerken. We hebben dan ook het voornemen om hierin te verbreden.

Daarnaast realiseren we ons dat het aanpassen van termen in lesmateriaal een belangrijke eerste stap is, maar ruimte creëren voor andere perspectieven naast het eurocentrisch perspectief vraagt om meer dan alleen taal en voorbeelden. Dat vergt een dieper bewustzijn. En dat bewustzijn is er nog onvoldoende binnen Noordhoff en bij de auteurs waarmee we samenwerken. Onze volgende uitdaging is dan ook om dit bewustzijn binnen de organisatie verder te vergroten. Daarin hebben niet alleen wij, maar eigenlijk alle partijen in het onderwijsveld nog stappen te zetten. Hier wil ik mij dan ook hard voor maken.”

Bob benadrukt dat het in het huidige politieke klimaat, waarin de beweging van inclusie af lijkt te gaan, nog belangrijker is om de handschoen op te pakken. “Het maakt de noodzaak groter. Als educatief uitgever moeten wij juist een breder perspectief aanbieden. En ja, elke docent heeft de mogelijkheid om bepaalde delen uit het lesmateriaal te laten schieten. Dat is de flexibiliteit van het onderwijs. Er zijn bijvoorbeeld docenten die zeggen: “Hartstikke leuk, jullie LHBTIQ+ paragrafen bij burgerschap, maar wij willen dit niet aan onze leerlingen aanbieden.” Dan is ons standpunt helder: het is aan jou wat je wel of niet in de klas bespreekt, maar wij gaan op dit vlak ons lesmateriaal niet aanpassen.

Wat we wél moeten doen is het gesprek met elkaar blijven voeren. Uit mijn contact met docenten en opleidingsmanagers merk ik dat inclusief onderwijs voor velen een zoektocht is. Juist daarom vind ik het zo belangrijk om de handen ineen te slaan. Ik grijp dit moment daarom óók aan om mijn hand uit te reiken naar onderwijsprofessionals: laten we die zoektocht samen aangaan, in plaats van ieder voor zich.

In onze zoektocht zijn inmiddels een aantal waardevolle samenwerkingen tot stand gekomen en ik denk dat het relevant is nog meer partnerschappen aan te gaan.”

Niet achterover leunen: samen verder bouwen aan inclusie

Noordhoff werkt momenteel samen met een aantal waardevolle partners. Een goed voorbeeld is de samenwerking met Diversion, een organisatie die zich inzet voor een verbonden en veerkrachtige samenleving. “Samen ondersteunen we mbo-docenten om gevoelige thema’s zoals racisme en discriminatie op een veilige en constructieve manier bespreekbaar te maken tijdens burgerschapslessen.”

Een ander mooi voorbeeld is de overname van Codename Future, een uitgeverij die zich in het mbo richt op burgerschap. Via hun initiatief, Young Reporters, draaien stagiairs uit alle windstreken mee in de teams die lesmateriaal ontwikkelen. “De frisse blik en feedback van de Young Reporters zijn van grote waarde. Ze lezen mee, denken kritisch mee en geven aan wat wel of niet werkt voor de doelgroep. Dit soort initiatieven wil ik veel breder inzetten, ook binnen het hbo. Zo halen we meer stemmen van buiten naar Noordhoff.

Een belangrijke vervolgstap voor ons is om binnen de organisatie het gesprek te blijven voeren en zo de bewustwording te vergroten over het belang van meerstemmigheid in lesmateriaal. Daarnaast willen we nadrukkelijk input van de doelgroep, onderwijsprofessionals en diversiteitsexperts zoals Marvin  en Siela . We hebben betrokken mensen met verschillende achtergronden en brede perspectieven nodig die midden in de maatschappij staan. Zo blijven we kritisch op hoe we presteren op het gebied van inclusief onderwijs en krijgen we inzicht in welke noodzakelijke stappen we nog te zetten hebben.”

Meebouwen?

Noordhoff draagt als uitgever van leermiddelen bij aan de vormgeving van het onderwijs van morgen. En daarmee staan we midden in een samenleving die steeds diverser wordt. Ben jij een betrokken (onderwijs)professional of inclusie-expert die wil meebouwen aan inclusief onderwijs? Neem gerust contact op.