De term ‘soft skills’, ook wel ‘(inter)menselijke vaardigheden’ genoemd, is een overkoepelend concept voor alles dat geen meetbare technische vaardigheid is. Dit concept wordt meestal gebruikt om te bepalen of iemand in staat is om te functioneren binnen zijn of haar sociale omgeving, of diegene goed kan samenwerken, en of de persoon die vaardigheden kan inzetten om zijn of haar carrièredoelen te bereiken. Dit concept wordt steeds belangrijker. Onderzoek wijst uit dat individueel succes voor 85 procent afhankelijk is van soft skills, terwijl ‘hard skills’ (o.a. opleiding, training, IQ) slechts zo’n 15 procent bijdragen.
In een wereld die steeds technischer en conformistischer wordt is op de arbeidsmarkt steeds meer vraag naar onderscheidende zachte elementen als tegenhanger voor de tastbare harde elementen als geld, producten en instrumenten. Hiervoor zijn mensen met soft skills nodig. Die vaardigheden kunnen deels worden aangeleerd, bijvoorbeeld in praktisch onderwijs, maar zijn vaak ook intrinsieke, aangeboren karaktereigenschappen. Een voorbeeld is het leren van een nieuwe taal: de hard skills bestaan hier uit het aanleren van grammatica, vocabulaire en zinsstructuur, en de soft skills zijn de communicatievaardigheden zelf. Iemand kan een taal volledig begrijpen en zelfs spreken, maar als diegene een boodschap niet kan overbrengen zal duidelijke communicatie niet mogelijk zijn.
Repetitieve taken worden steeds meer overgenomen door robots en AI om maximale efficiëntie te bereiken. Juist door deze ontwikkeling worden soft skills belangrijker, want hard skills kunnen straks grotendeels aan AI worden overgelaten. Ook grote bedrijven als Google en Amazon vinden dat er meer aandacht moet zijn voor dit soort vaardigheden. In het onderwijs is er nog niet altijd evenveel aandacht voor soft skills. Een reden hiervoor is dat deze vaardigheden niet goed te meten of evalueren zijn. Het belang van soft skills is echter juist in deze omgeving groot. Onderwijs bereidt studenten voor op hun toekomstige carrière, en zonder soft skills zal het voor hen moeilijk – zo niet onmogelijk – zijn om te functioneren binnen een organisatie.
Het zou daarom beter zijn als studenten aan het begin van hun opleiding hun vaardigheden konden ontdekken, om aan de hand daarvan een carrièreplan op te stellen en een geschikt leertraject te ontwerpen. De afdeling career services helpt hier al bij, maar er is nog niet voldoende toegang tot online platforms voor loopbaannavigatie. Met dit soort platforms kunnen studenten hun vaardigheden direct bij hun referenties voegen. Zo kan een leerprestatie worden gekoppeld aan een bepaalde vaardigheid. Dit maakt het voor zowel de student zelf als de toekomstige werkgever makkelijker om een duidelijk overzicht van het profiel van de student te krijgen. Naast de online platforms is het belangrijk dat studenten ook directe feedback krijgen van potentiële werkgevers, bijvoorbeeld door middel van mentorschap, stages en cv-beoordelingen. Dit stelt studenten in staat een carrière te vinden die past bij hun soft skills.
In 2030 zal een aantal soft skills prominent aanwezig zijn in het bedrijfsleven. Een daarvan is contextualised intelligence (CI). Dankzij AI zal informatie in de toekomst alleen maar makkelijker te verkrijgen zijn, maar ook dan zullen machines nog niet in staat zijn tot menselijke intuïtie, oordeel en empathie. Het menselijk vermogen om deze informatie te kwalificeren zal dan ook van steeds groter belang zijn. Ook cognitive flexibility (CF), ofwel het snel kunnen schakelen tussen verschillende taken, blijft onmisbaar. Hierbij horen een grote flexibiliteit en de gave om oplossingsgericht te werken, twee vaardigheden die door werkgevers zeer op prijs worden gesteld. Sociale en emotionele intelligentie (EI) is ook een gewaardeerde soft skill. Dit is iets waarover alleen mensen beschikken. Bovendien is dankzij globalisering een bepaalde mate van cultureel bewustzijn vereist, en dit is ook een typisch menselijke vaardigheid. Tot slot is ondernemersmentaliteit een soft skill van grote betekenis. Werknemers zullen in de toekomst harder hun best moeten doen om op te vallen op de arbeidsmarkt, en mensen met een ondernemende houding wat betreft creativiteit, flexibiliteit en (snelle) besluitvorming zijn dus in het voordeel.
Voor mensen komt de nadruk steeds meer te liggen op vaardigheden als creativiteit, het monitoren van robots en IT, analytisch vermogen en kritisch denken. Studenten moeten al deze vaardigheden, die een combinatie zijn van soft en hard skills, dus leren op school om goed voorbereid te zijn op de arbeidsmarkt. Steeds meer mensen volgen een opleiding, dus het is niet vanzelfsprekend voor studenten om door een werkgever geselecteerd te worden. Soft skills helpen hen om zichzelf beter te profileren. Iemand kan nog zo goed getraind zijn in zijn of haar vakgebied, maar een goede werkethiek kan niet worden aangeleerd.
Soft skills vormen zodoende een belangrijke link tussen onderwijs en inzetbaarheid op de arbeidsmarkt. Dit is geen nieuwe ontwikkeling: werkgevers zien al tientallen jaren hoeveel impact communicatie, samenwerking en creatief en strategisch denken hebben op de prestaties van medewerkers. Het verschil is dat deze vaardigheden dankzij de pandemie nu niet alleen meer wenselijk zijn, maar ook urgent. Deloitte Access Economics voorspelt dat soft skill-gebaseerde beroepen in 2030 goed zullen zijn voor tweederde van alle banen.
Soft skills stellen medewerkers in staat zichzelf optimaal te ontwikkelen, relaties op te bouwen met hun collega’s en complexe problemen op te lossen. De plek en de manier waarop we werken zijn veranderd, dus moet de manier waarop wordt getoetst of studenten klaar zijn voor de arbeidsmarkt ook veranderen. Soft skills moeten hier een meer centrale rol innemen.
In het dagelijks leven van studenten zijn soft skills een coping-mechanisme geworden. Het levenstempo in de samenleving ligt enorm hoog, dus moeten zij zich constant aanpassen. Soft skills gaan dan ook niet alleen over werkgerelateerde vaardigheden, maar ook over zorgen voor jezelf en het omgaan met gevoelens. Daarnaast is het belangrijk dat studenten zelf hun grenzen kunnen aangeven zodat ze niet overbelast raken. Hiervoor is duidelijke communicatie nodig; een soft skill. Deze communicatievaardigheid hangt weer sterk samen met empathie, wat een belangrijk onderdeel is van emotionele intelligentie. Dat is iets wat studenten al op jonge leeftijd moeten leren.
Er ligt in deze snel bewegende maatschappij veel druk op mensen, en dat geldt ook voor studenten. Het snelle leertempo en het vele huiswerk zorgt voor een hoge mate van stress. In sommige gevallen leidt dit zelfs tot een burn-out. Hier kan SEL, of ‘sociaal en emotioneel leren’, een uitkomst bieden. SEL is in feite een combinatie van de termen ‘sociale en emotionele vaardigheden’, vooral gebruikt in de context van onderwijsprogramma’s, en ‘soft skills’, vaak gebruikt in de werksfeer en het hoger onderwijs. Met SEL leren studenten om cognitieve, sociale, emotionele en soft skills concreet toe te passen. Dit is belangrijk, omdat mensen niet van nature weten hoe ze met emoties, problemen en elkaar moeten omgaan. Studenten moeten dit dan ook op school leren.
Het wordt steeds moeilijker om werk en privé gescheiden te houden. Dit komt deels door een grotere mate van online thuiswerken en hybride werkvormen. De vervagende grenzen tussen het persoonlijke leven en de werksfeer leiden tot meer stress, en daardoor een vergrote kans op een burn-out. Dit geldt ook voor studenten, die weliswaar nog geen vaste baan hebben, maar wel steeds meer hybride en online onderwijs krijgen.
Deborah Grayson Riegel is een leiderschapsexpert die online cursussen over leiderschap en communicatievaardigheden aanbiedt. In deze rol ziet zij duidelijk met welke gebieden werknemers het meest worstelen. In 2020 ontwikkelde ze bijvoorbeeld een cursus over het omgaan met angsten en onrust. De vraag naar deze specifieke vaardigheid was op de online leerwebsite Udemy for Business met 4.000 procent toegenomen. Volgens Riegel was een van de vaardigheden waar mensen in 2021 het meest mee worstelden “het vragen om hulp”. Er was niet alleen enorm veel interesse in het leren vragen om hulp, maar ook in het leren bieden en accepteren ervan. De vraag hiernaar overtrof zelfs de vraag naar de gebruikelijke vaardigheden, waaronder spreken in het openbaar en duidelijke communicatie. Volgens Riegel is de belangrijkste reden hiervoor dat mensen simpelweg niet weten wat ze moeten vragen. Ook in het beroepsonderwijs is dit terug te zien. Studenten vinden het vaak lastig om hulp te vragen, en om te weten wanneer ze om hulp moeten vragen.
Soft skills moeten in dit digitale tijdperk een tegenwicht bieden voor de toenemende aanwezigheid van hard skills in de werksfeer. Studenten hebben dit soort vaardigheden nodig voor hun toekomstige werk, en dus is het van groot belang dat hier op school al aandacht aan wordt besteed. Naast het belang van soft skills op de arbeidsmarkt zijn deze vaardigheden ook een wezenlijk onderdeel van het persoonlijke leven van studenten. Het begrijpen van en omgaan met emoties als empathie en het stellen van duidelijke grenzen vereisen bepaalde soft skills die mensen niet van nature bezitten. Door middel van SEL kunnen studenten deze vaardigheden leren. Dit is goed voor de mentale en fysieke gezondheid van de studenten, want hiermee kunnen stress en burn-outs worden voorkomen.
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Interdum urna, ornare et enim vulputate nibh euismod nisl. Tempus mus risus velit ullamcorper. Nulla ac aliquet nisi imperdiet sed vestibulum dolor mi. Fringilla ullamcorper lacinia arcu molestie vestibulum aliquet adipiscing arcu risus.
Nulla ac aliquet nisi imperdiet sed vestibulum dolor mi. Fringilla ullamcorper lacinia arcu molestie vestibulum aliquet velit ullamcorper pretium.
Ben je docent in het hoger onderwijs en wil je niets missen? We informeren en inspireren je graag met onze e-mailnieuwsbrieven. Laat ons weten waarover je op de hoogte gehouden wilt worden!
Ben je docent in het middelbaar beroepsonderwijs en wil je niets missen? We informeren en inspireren je graag met onze e-mailnieuwsbrieven. Laat ons weten waarover je op de hoogte gehouden wilt worden!
Ben je docent in het hoger onderwijs en wil je niets missen? We informeren en inspireren je graag met onze e-mailnieuwsbrieven. Laat ons weten waarover je op de hoogte gehouden wilt worden!
Ben je docent in het middelbaar beroepsonderwijs en wil je niets missen? We informeren en inspireren je graag met onze e-mailnieuwsbrieven. Laat ons weten waarover je op de hoogte gehouden wilt worden!
