5 voorwaarden voor effectieve coaching

Het belang van generieke vaardigheden

Naast kennis overdragen, is de voorbereiding op een leven lang leren en multidisciplinair werken aan vraagstukken door studenten, nodig. Dit om zo effectief aan te sluiten bij wat de arbeidsmarkt en maatschappij vraagt. “Als je wilt dat studenten leren om naar zichzelf te kijken of samenwerken als professional, dan is kennis overdragen alleen niet voldoende. De generieke vaardigheden leer je door te ervaren. Laat studenten terugblikken op hun leerproces, geef vragen waardoor ze nadenken én meer leren over zichzelf. Ook vrijheid in het studieprogramma van studenten draagt bij aan het verwerven van de generieke vaardigheden. Tegelijk vragen we als onderwijs ook veel van studenten als het gaat om kritisch denken of zelfsturing.

Dit heeft gevolgen voor hoe je als docent studenten goed begeleid. Er is coaching nodig op zowel het leerproces, als de persoonlijke en professionele ontwikkeling. Iets waar niet alle docenten vanuit de opleiding goed voor opgeleid zijn: het coachen en begeleiden van studenten”. legt Mittendorff uit. Verder in dit artikel lees je over voorbeelden van hoe onderwijsinstelling Saxion deze professionalisering faciliteert voor haar docenten.

1.      Bied een veilige leeromgeving

“Om een antwoord te geven op vragen als: ‘wie ben ik, wat wil ik en waar wil ik mezelf in specialiseren’ is een proces van reflectie en zelfsturing nodig. Het bieden van een veilige leeromgeving gaat verder dan veiligheid geven. Het vraagt in je coaching ook om contact leggen met studenten. Om persoonlijke vragen te durven stellen en hierop antwoord te geven. Dat is voor sommige docenten nog wel spannend. Wat als ik iets vraag aan een student en hier een persoonlijk antwoord op krijg, waar ik niet goed raad mee weet? Op dit gebied is professionalisering voor docenten nog wel gewenst, blijkt het uit onderzoek.”

2.      Geef ondersteuning en feedback

De tweede voorwaarde om als docent studenten te coachen, is het geven van ondersteuning en feedback. “Je hebt te maken met ontwikkelingsgericht onderwijs. Dit houdt ook in dat je studenten volgt. Kijk regelmatig samen met de student waar deze staat en wat hij hier zelf van vindt. Feedback is een proces om samen bij stil te staan. Heb hier als docent aandacht voor en laat het contact van twee kanten komen”.

3.      Werken in peergroups

“Binnen Saxion wordt met een nieuw concept gewerkt. Thuisgroepen; iedere student die met een studie start komt in een peergroup terecht. Dit is een vorm van studieloopbaanbegeleiding. Studenten werken in hun peergroup een jaargroep lang aan hun ontwikkelproces. Deze peergroup bestaat uit acht tot tien studenten. Van het geven van feedback aan andere studenten tot je leervragen voorleggen en deze herformuleren; de bedoeling is dat studenten aan hun eigen reflectie en ontwikkeling werken in een veilige setting van gelijkgestemden.

Als docent moet je zo’n groepsproces goed begeleiden. Coaching in een peergroup betekent dat je ook groepsdynamiek moet kunnen zien, plaatsen, stimuleren en het gesprek moet kunnen aangaan. Veel docenten hebben hier professionalisering in nodig. De onderwijsinstelling kan dit faciliteren door bijvoorbeeld te werken met een learning community. Een vorm waarin docenten in tweetallen zelf dieper ingaan op reflecteren, het coachen van anderen of goede vragen stellen. Maar ook trainingsdagen kunnen een interventie zijn om jezelf als docent te professionaliseren.” stelt Mittendorff.

4.      Stel goede vragen

“Het stellen van goede vragen is een belangrijke coaching vaardigheid. Dit wordt in de praktijk wel eens onderschat. Stel reflectievragen die een laag dieper gaan dan de vraag: ‘hoe ging het nu?’ Denk aan vragen die zowel inzicht als een terugblik geven. Bijvoorbeeld: wat maakt nu dat dit onderdeel zo goed ging zoals het ging? Wat heeft het met je gedaan, herken je dit van andere momenten?”

De vierde voorwaarde is: doe als docent voor hoe je goede vragen stelt. En ook: laat zien hoe jezelf reflecteert, geef voorbeelden hoe je dit doet en durf persoonlijk te zijn. Doe letterlijk dingen voor als docent en stel jezelf kwetsbaar op.

5.      Scaffolding

“Als laatste voorwaarde is het essentieel om goed aan te sluiten bij het niveau van de studenten. Stel daarbij verhelderende vragen, om het beginpunt helder te krijgen. Als je weet wat het niveau is, kun je van hieruit steigers bouwen. Zo geef je als docent in kleine stapjes de richting, van waaruit studenten zich verder kunnen ontwikkelen. Door adviezen, ze zelf op onderzoek te laten gaan en het geven van hints ontwikkelen studenten zo hun probleemoplossend vermogen.”

Studenten in het beroepsonderwijs hebben behoefte aan duidelijkheid en structuur. Bij mbo-studenten kan het aanbieden van structuur een andere vorm aannemen. Denk aan het meer modellen van de denkstappen die nodig zijn. Maar de gevraagde coaching vaardigheden als docent zijn hetzelfde. Wie als docent studenten een veilige leeromgeving kan bieden, waarin jongeren zelf nadenken en ontdekken met handvatten zal zien hoe hun reflecterend vermogen toeneemt.