Als docent wil je natuurlijk dat je studenten goed presteren. Je bent daarom altijd op zoek naar methodes die werken. Een veelbesproken methode is die van de leerstijlen: je zou rekening moeten houden met de leerstijlen van je studenten en je lessen erop moeten aanpassen.
Leerstijlen blijken echter een achterhaald concept. Hoe dat zit, en waarom je je aandacht beter kunt richten op effectieve leerstrategieën, lees je in dit artikel.
Vind je dit interessant, download dan hieronder ook het Whitepaper ‘Adaptief leren’.
Voor de totstandkoming van dit artikel ging Noordhoff START in gesprek met Tine Hoof. Zij is o.a. onderzoeker & trainer effectief leren en studeren binnen ExCEL, het Expertisecentrum voor Effectief Leren van de Belgische Thomas More-hogeschool. Ze schreef bovendien mee aan de boekjes Studeren met succes.
Hoe het zit met die leerstijlen? Hoof legt uit: “Er zijn heel wat onderzoeken naar hoe studenten studeren. Daaruit blijkt dat studenten meestal wel een voorkeur hebben voor een bepaalde manier van informatie verwerken, bijvoorbeeld visueel of juist auditief.”
“Intuïtief klinkt het heel logisch dat leerstijlen bestaan, maar er is weinig wetenschappelijke onderbouwing voor. Je presteert niet noodzakelijk beter als je alleen nog maar op deze voorkeurswijze informatie verwerkt.”
Het tegendeel is waar, zegt Hoof. “De manier waarop ons brein nieuwe informatie verwerkt, is vrijwel voor iedereen hetzelfde. Als je bijvoorbeeld woord en beeld combineert, blijft stof vaak veel beter hangen dan wanneer je slechts één van die twee vormen gebruikt.”
Hoof ziet liever dat docenten rekening houden met effectieve leerstrategieën. Een leerstrategie is een methodiek die een student inzet om de leerstof zodanig te verwerken, dat die ook op de lange termijn blijft hangen.
Er zijn heel veel verschillende soorten leerstrategieën. Denk aan samenvatten, herlezen of mindmaps maken.
Ook binnen deze strategieën hebben studenten meestal hun voorkeur. Het is echter belangrijk dat studenten niet blijven hangen in die voorkeursstrategie. Hoof: “Als ze alleen blijven herlezen of overschrijven, wil dat niet per se zeggen dat ze daarvan ook het meeste leren. Ook al hebben ze een voorkeur voor deze werkvorm.”
Maar wat dan wel? “Er is veel onderzoek gedaan naar leerstrategieën. Een aantal van die strategieën zet meer in op duurzaam leren dan andere. Leer studenten deze strategieën aan, zodat ze slimmere keuzes kunnen maken als ze zelfstandig aan de slag moeten.”
Studeren met succes bundelt een aantal effectieve leerstrategieën in vier groepen.
Jezelf testen kan op veel verschillende manieren, bijvoorbeeld met een oefentoets, flashcards of een brain dump.Hoof: “Studenten kunnen het beste zichzelf testen op het moment dat het moeite kost. Bijvoorbeeld een paar dagen na het studiemoment. Dat kost meer moeite, maar leidt uiteindelijk tot betere beklijving. Leg je studenten dat ook uit, zodat ze beter begrijpen waar ze al die moeite voor doen.”
Als studenten theorie geleerd hebben, maken ze vervolgens een nieuw bijproduct op basis van de leerstof. Voorbeelden daarvan zijn samenvatten, mindmappen of zelf toetsvragen bedenken. Belangrijk daarbij is dat ze de leerstof niet letterlijk overnemen, maar diep nadenken, structuur aanbrengen en zoeken naar verbanden.
Veel oefenen is niet per se effectief. Hoof: “Als een student tijdens zo’n oefensessie twintig keer dezelfde denkfout maakt voordat hij daarachter komt, is die denkfout al ingesleten. Daarom is het zo belangrijk niet véél te oefenen, maar slim. Maak in het begin bijvoorbeeld steeds één opdracht en kijk die direct na. Dan weet je zeker dat wat je doet, klopt. Daarna kun je de oefeningen moeilijker maken.”
Herhaling werkt. Een student kan daarom de leerstof het beste op verschillende momenten en op verschillende manieren bestuderen. De tweede keer wordt hij dan geconfronteerd met wat hij vergeten is. “We spreken dan van desirable difficulties: je maakt het jezelf bewust moeilijk, zodat de stof uiteindelijk beter blijft hangen”, aldus Hoof.
Bijna alle leerstrategieën zijn op een goede of slechte manier in te zetten. “Samenvatten kan geweldig effectief zijn, maar niet als je niet diep nadenkt over de stof”, zo zegt Hoof.
Helaas weten lang niet alle studenten hoe ze de leerstrategieën ook echt effectief kunnen inzetten. Daarvoor is instructie nodig van de docent.
Hoof legt uit: “Veel opleidingen bieden de strategieën los aan, bijvoorbeeld in studiebegeleidingslessen. Helaas lukt het studenten vaak niet om de geleerde strategieën daadwerkelijk in te zetten voor een specifiek vak. Leren studeren zou daarom meer geïntegreerd moeten worden in de lessen op school. Dan help je studenten die transfer te maken.”
Het is dus een misconceptie dat studenten binnen het beroepsonderwijs geen instructie meer nodig hebben op het gebied van leerstrategieën.
Hoof: “Oudere studenten hebben vaak al bepaalde studeergewoontes opgebouwd. Ze kiezen er bijvoorbeeld altijd voor stof te herlezen. Maar als de leerstof complexer wordt, is een andere strategie misschien veel efficiënter. Daar moeten ze zich bewust van worden.”
Bovendien moeten studenten in gaan zien dat sommige strategieën prima werken voor de korte termijn, maar veel minder voor de lange. Als ze voor een grotere toets moeten studeren waar eerder getoetste leerstof in terugkomt, raken studenten vaak in paniek. Met de inzet van de juiste strategieën is die paniek niet meer nodig, volgens Hoof.
Tot slot zijn volgens Hoof nog twee zaken extra belangrijk: aandacht en kwaliteit van instructie.
“Als een student twintig tabbladen open heeft staan op z’n laptop en ook nog een smartphone naast zich heeft liggen, dan is het moeilijk om de leerstof alle aandacht te geven die hij verdient. Aandacht is de poortwachter van het leren, dat moeten zowel studenten als docenten beseffen”, zo zegt Hoof.
Ook de kwaliteit van de initiële instructie is natuurlijk bepalend: bouw nieuwe leerstof stapsgewijs op, bied veel oefenkansen en geef effectieve feedback.
Als docent kan je dus invloed hebben op hoe je studenten studeren. De boodschap van Hoof is duidelijk: laat de leerstijlen varen en richt je in plaats daarvan op de actieve implementatie van leerstrategieën in je les.
Vind je dit interessant, download dan hieronder ook het Whitepaper ‘Adaptief leren’.
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Interdum urna, ornare et enim vulputate nibh euismod nisl. Tempus mus risus velit ullamcorper. Nulla ac aliquet nisi imperdiet sed vestibulum dolor mi. Fringilla ullamcorper lacinia arcu molestie vestibulum aliquet adipiscing arcu risus.
Nulla ac aliquet nisi imperdiet sed vestibulum dolor mi. Fringilla ullamcorper lacinia arcu molestie vestibulum aliquet velit ullamcorper pretium.
Ben je docent in het hoger onderwijs en wil je niets missen? We informeren en inspireren je graag met onze e-mailnieuwsbrieven. Laat ons weten waarover je op de hoogte gehouden wilt worden!
Ben je docent in het middelbaar beroepsonderwijs en wil je niets missen? We informeren en inspireren je graag met onze e-mailnieuwsbrieven. Laat ons weten waarover je op de hoogte gehouden wilt worden!
Wat is adaptief leren exact? Hoe wordt het gebruikt? Wat zijn de voor- en nadelen? En hoe start je zelf met een adaptieve leeromgeving? De whitepaper adaptief leren is speciaal gemaakt voor docenten die lesgeven in het middelbaar en hoger beroepsonderwijs.
