Sta je voor de klas, dan is goed klassenmanagement onmisbaar; op welk onderwijstype je ook werkzaam bent. Maar wat is dat nu precies, goed klassenmanagement? En hoe zorg je er als mbo- of hbo-docent voor dat je het op orde hebt?
Noordhoff START sprak hierover met Tom Adams, docent-onderzoeker aan het Kenniscentrum Youth Education for Society, onderdeel van de Fontys Lerarenopleiding in Tilburg. Adams doet bovendien promotieonderzoek naar klassenmanagement aan de Universiteit van Wageningen.
Vind je dit interessant, download dan hieronder ook het Whitepaper ‘Adaptief leren’.
Adams werkte onlangs mee aan een katern over klassenmanagement. Daarin wordt klassenmanagement beschreven als ‘orde en discipline handhaven in de klas, en effectief ingrijpen wanneer er ordeproblemen optreden.’ Deze definitie is afkomstig uit een onderzoek van Evertson & Weinstein (2006).
Als je je klas goed wilt managen, moet je een vijftal vaardigheden beheersen:
Adams: “Als autonoom docent moet je in korte tijd veel dingen regelen. Je moet niet alleen het overzicht bewaren, maar ook investeren in de relatie met je studenten, je materiaal op orde hebben en de groepsdynamische processen kunnen managen. Dat vraagt nogal wat.”
De belangrijkste vaardigheid is volgens Adams toch wel de eerste: een relatie creëren met je studenten. “Een goede relatie dient als basis voor de rest. Als je investeert in die relatie, kun je die bijvoorbeeld inzetten om je studenten sociale vaardigheden aan te leren. Ook ontstaat door die goede relatie een veilig leerklimaat.”
Specifiek voor het beroepsonderwijs zegt Adams het volgende over klassenmanagement: “Wat werkt voor het beroepsonderwijs, hangt ontzettend af van de doelgroep die je voor je hebt. En die kan, zelfs binnen één klas, nogal divers zijn. Sommige studenten komen van de havo, andere zijn zijinstromer en weer andere komen van het mbo. Je zult dan vooral moeten differentiëren.”
Dat wil niet zeggen dat klassenmanagement in het beroepsonderwijs per se moeilijker is. Adams: “Het voordeel van studenten in deze leeftijdsgroep is dat zij vaak goed kunnen aangeven wat voor type leerder ze zijn en wat ze nodig hebben. Op basis van die kennis kun je de individuen, maar ook de groep vaak prima managen.”
Hoe blijf je je als, al dan niet ervaren, mbo- of hbo-docent bewust van jouw managementvaardigheden in de les? Hoe houd je zicht op je blinde vlekken en wat doe je met die kennis? Adams geeft een aantal praktische tips.
Docenten hebben het over het algemeen druk. Er wordt maar weinig tijd vrijgemaakt om uitgebreid met elkaar in gesprek te gaan over ervaringen in het klaslokaal. De gesprekken die wél gevoerd worden, zijn die bij de koffieautomaat.
Toch zijn die informele gesprekken van onschatbare waarde volgens Adams: “Gesprekken over klassenmanagement hoeven echt niet altijd gepland te zijn. Je kunt tijdens de koffiepauze in korte tijd heel veel van je collega’s leren, als je maar weet bij wie je moet zijn en de juiste, gerichte vragen stelt. Vraag jezelf af welke collega voor jou kan fungeren als expert of rolmodel. Bespreek met die persoon je ervaringen en je zult zien dat er genoeg informatie terugkomt. De tips die je collega geeft, kun je dan weer meenemen het klaslokaal in.”
Adams vervolgt: “Die ongeplande gesprekken zorgen overigens niet alleen voor kennisuitwisseling. Ze maken ook dat je je collega’s beter leert kennen en meer gaat waarderen. Daardoor wordt de stap naar een lesbezoek of een uitgebreider gesprek ook kleiner.”
Om een goed inzicht te krijgen in de interactie die je met je studenten hebt, kun je een zogenaamde VIL afnemen.
VIL staat voor Vragenlijst Interpersoonlijk Lerarengedrag. Adams: “Uit die VIL komt naar voren hoe studenten jou zien. De uitkomsten geven weer waar je kwaliteiten liggen, maar ook aan welke punten je nog kunt werken. Verder geven ze inzicht in het type docent dat je bent. Ben je bijvoorbeeld helpend, of juist corrigerend?”
Aan de hand van de uitkomsten van de VIL kun je vervolgens doelen stellen.
Adams: “Vraag je af waar je naartoe wilt werken en welke concrete acties daarvoor nodig zijn. Een voorbeeld daarvan is collegiale consultatie. Je gaat dan op meer georganiseerde wijze met je collega’s in gesprek en wisselt informatie en adviezen uit. Er is zoveel expertise aanwezig in een school. Het zou zonde zijn als je daar geen gebruik van maakt.”
Adams laat aanstaande leraren vaak werken met een storyline. Daarin beschrijven ze betekenisvolle leerervaringen.
“Die betekenisvolle leerervaringen hoeven echt niet altijd in de klas plaats te vinden. Docenten kunnen bijvoorbeeld ook een eurekamoment hebben tijdens de reis naar huis. Om die ongeplande, maar waardevolle leermomenten zichtbaar te maken, kan een storyline helpen. De storyline kan vervolgens de basis zijn van een goed gesprek met collega’s”, aldus Adams.
Adams benadrukt dat niet alleen de meer ervaren docenten waardevol zijn als kennisbron. “Ook jonge, startende docenten zijn vaak een bron van inspiratie. Zij pakken de dingen net weer wat anders aan, waardoor ook een meer ervaren docent zich bewust wordt van zijn blinde vlekken. Ook staan jonge docenten dichter bij de jeugd, die toch steeds verandert.”
Goed klassenmanagement resulteert in een aantal dingen. Adams: “Ten eerste heeft onderzoek (Hattie, 2009 en Wubbels et al., 2006) uitgewezen dat docenten bij wie het klassenmanagement op orde is, een betere relatie hebben met hun leerlingen. Ten tweede zijn de leerresultaten beter als een docent zijn zaakjes op orde heeft. Ook dat kwam bij het onderzoek naar voren.”
Deze uitkomsten zijn reden genoeg om altijd kritisch te blijven op het eigen klassenmanagement; of je nu net begint aan je onderwijscarrière, of al een enorme brok aan ervaring hebt. Spreek die collega dus aan bij de koffieautomaat. Stel de juiste vragen en blijf zo je leven lang leren.
Wil je je verder verdiepen in dit onderwerp? Bestel dan het boek Klassenmanagement van M.G. Klamer-Hoogma.
Vind je dit interessant, download dan hieronder ook het Whitepaper ‘Adaptief leren’.
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Interdum urna, ornare et enim vulputate nibh euismod nisl. Tempus mus risus velit ullamcorper. Nulla ac aliquet nisi imperdiet sed vestibulum dolor mi. Fringilla ullamcorper lacinia arcu molestie vestibulum aliquet adipiscing arcu risus.
Nulla ac aliquet nisi imperdiet sed vestibulum dolor mi. Fringilla ullamcorper lacinia arcu molestie vestibulum aliquet velit ullamcorper pretium.
Ben je docent in het hoger onderwijs en wil je niets missen? We informeren en inspireren je graag met onze e-mailnieuwsbrieven. Laat ons weten waarover je op de hoogte gehouden wilt worden!
Ben je docent in het middelbaar beroepsonderwijs en wil je niets missen? We informeren en inspireren je graag met onze e-mailnieuwsbrieven. Laat ons weten waarover je op de hoogte gehouden wilt worden!
Wat is adaptief leren exact? Hoe wordt het gebruikt? Wat zijn de voor- en nadelen? En hoe start je zelf met een adaptieve leeromgeving? De whitepaper adaptief leren is speciaal gemaakt voor docenten die lesgeven in het middelbaar en hoger beroepsonderwijs.
