Sinds een aantal jaar wordt het beroepsonderwijs anders benaderd dan voorheen. Waar vroeger de nadruk lag op klassikale lessen en het behalen van theorie-examens, krijgen studenten tegenwoordig steeds vaker de kans vaardigheden te leren door te experimenteren. Wat brengt deze moderne onderwijsvorm de student?
Guido Romeijn is werkzaam aan het Grafisch Lyceum Utrecht. Daar begeleidt hij studenten in het leerwerkbedrijf; een omgeving waar studenten opdrachten uitvoeren voor klanten uit het bedrijfsleven.
Guido schetst de verschillende leerdoelen die studenten moeten behalen: onderwijsdoelen en persoonlijke doelen.
“De onderwijsdoelen worden door de opleiding geformuleerd. Ze dienen ervoor de studenten als goed functionerende vakmensen af te leveren binnen het werkveld. Daarvoor is een goede didactiek nodig; docenten spelen dan ook een grote rol bij het bereiken van de onderwijsdoelen.”
“Voor de persoonlijke doelen ligt dat anders. Daarvoor moet niet uitgegaan worden van didactiek, maar van mathetiek: het leren leren.
“De persoonlijke doelen stelt een student zelf op. Ze zijn niet in leerdoelen te vangen, omdat ze voor ieder individu anders zijn. Juist aan die persoonlijke doelen werken de studenten tijdens het experimenterend leren. Ze leren tijdens dat soort processen hoe ze dingen moeten aanpakken. Dat zijn enorm waardevolle lessen, die ze direct mee het werkveld in nemen”, stelt Guido.
Dat bij experimenterend leren de nadruk ligt op het proces, is volgens Guido een goede zaak. “Studenten moeten in dat proces weer leren spelen; fouten leren maken. Als die ruimte er is, ontwikkelen ze zich het hardst. Nu voert rendement vaak nog de boventoon. Studenten richten zich voornamelijk op de cijfers die ze nodig hebben, terwijl het proces ernaartoe vele malen belangrijker is. Zodra ze door hebben waar ze het voor doen en wat voor moois er kan ontstaan, groeit de intrinsieke motivatie ook nog eens aanzienlijk.”
Sinds 2020 is het kwalificatiedossier meer gericht op onderzoek. Een mooie ontwikkeling, volgens Guido: “Studenten krijgen nu meer ruimte om zich door experimenten als het leerwerkbedrijf te bekwamen in hun vak.”
Toch is de gedreven studentenbegeleider nog altijd op zoek naar nieuwe vormen van experimenterend leren: “Studenten hebben nu nog voornamelijk binnen de muren van het schoolgebouw contact met de klanten. Het zou mooi zijn als ze wat vaker iets van de buitenwereld zien.”
“Als onze studenten bijvoorbeeld wat vaker op kantoor zouden komen, of in een verzamelgebouw waar allerlei bedrijven samenkomen, zouden ze alvast wennen aan hun toekomstige natuurlijke habitat. Dan creëer je echt een win-win-situatie, waarin studenten en werkgevers van en met elkaar leren.”
Die stap naar buiten toe neemt Marlies van Hal al wel met haar studenten, als is het op een andere manier. Marlies is onder meer werkzaam als docent onderzoek op Hogeschool Inholland. Daarnaast richtte ze in 2019 de Nature Academy op, een organisatie die buitenlessen stimuleert en faciliteert.
“Natuur en beweging maken creatief, productief en ook nog eens gelukkig. Bovendien werkt de buitenlucht verbindend en doet hij de gezondheid van de mens goed”, begint Marlies. “Dit zijn dé ingrediënten om te leren en ontwikkelen.”
In haar buitenlessen is veel ruimte voor experimenterend leren. Studenten gaan meestal aan de slag met een vooraf gekaderde opdracht, maar krijgen wel de ruimte om die op hun eigen manier aan te vliegen.
“De ene student vindt het fijn om (al wandelend) kennis te verwerven via een podcast; de andere leert makkelijker uit een boek. Ik stimuleer hen dingen uit te proberen, zodat ze erachter komen wat bij hen past.”
De buitenlessen van Marlies hebben een vaste opbouw: “Ik begin met een check-in en een energizer, waarna ik het doel van de les met de studenten bespreek. Studenten vinden het belangrijk te weten waarom ze dingen moeten doen. Pas daarna start de activiteit zelf. Hier is veel ruimte voor eigen inbreng en creativiteit van studenten. We eindigen met een check-out, waarbij ik studenten altijd stimuleer na te denken over hun eigen bijdrage.”
Veel studenten zijn enthousiast over deze alternatieve vorm van onderwijs. Ook ziet Marlies dat studenten gemotiveerd raken hun bijdrage te leveren aan het proces. “Waar ik studenten in het begin nog moet vragen hun bevindingen op het online platform Miro te zetten, doen ze dat na verloop van tijd uit zichzelf.”
Uit de verhalen van zowel Guido als Marlies blijkt wel dat experimenterend leren, in welke vorm dan ook, de motivatie van studenten een flinke boost geeft. Daarnaast leren studenten samenwerken op een manier die vergelijkbaar is met die van de mensen in hun toekomstige beroepsgroep. Er is dus reden genoeg om experimenterend leren veel ruimte te geven in het hedendaagse curriculum.
Geïnspireerd geraakt? Lees ook eens De complete professional (Grit e.a., 2024) of Innovatief onderwijs ontwerpen (Hoogveld e.a., 2017).
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Interdum urna, ornare et enim vulputate nibh euismod nisl. Tempus mus risus velit ullamcorper. Nulla ac aliquet nisi imperdiet sed vestibulum dolor mi. Fringilla ullamcorper lacinia arcu molestie vestibulum aliquet adipiscing arcu risus.
Nulla ac aliquet nisi imperdiet sed vestibulum dolor mi. Fringilla ullamcorper lacinia arcu molestie vestibulum aliquet velit ullamcorper pretium.
Ben je docent in het hoger onderwijs en wil je niets missen? We informeren en inspireren je graag met onze e-mailnieuwsbrieven. Laat ons weten waarover je op de hoogte gehouden wilt worden!
Ben je docent in het middelbaar beroepsonderwijs en wil je niets missen? We informeren en inspireren je graag met onze e-mailnieuwsbrieven. Laat ons weten waarover je op de hoogte gehouden wilt worden!
Ben je docent in het hoger onderwijs en wil je niets missen? We informeren en inspireren je graag met onze e-mailnieuwsbrieven. Laat ons weten waarover je op de hoogte gehouden wilt worden!
Ben je docent in het middelbaar beroepsonderwijs en wil je niets missen? We informeren en inspireren je graag met onze e-mailnieuwsbrieven. Laat ons weten waarover je op de hoogte gehouden wilt worden!
