Blended learning in de onderwijspraktijk

De essentie van Blended Learning

Barend Last, bekend van zijn boek: ‘Blended learning en onderwijsontwerp’, omschrijft blended learning als volgt: ‘Blended learning verwijst naar verrijkte, studentgerichte leerervaringen, mogelijk gemaakt door de harmonieuze integratie van verschillende activerende strategieën, bereikt door de combinatie van fysieke interactie met ICT. Het is een veelbesproken onderwijsconcept, dat in alle lagen van onderwijs wordt ingezet (soms bewust, soms onbewust). Ik benader het als een ontwerpvraagstuk, waarbij ik alle kansen voor leren bij elkaar breng in één logisch geheel.’

Last: ‘De essentie van blended learning komt neer op vooral goed nadenken over je onderwijsontwerp. En staar je niet blind op digitale technologie: blended learning gaat even goed om pen en papier als om online activiteiten.’

Mijke van As, Leerlableider Blended Herontwerp en docent Verpleegkunde aan het Curio, sluit zich aan bij de omschrijving van Barend Last en onderstreept de afstemming op de leerbehoefte van de student. Er zijn veel blendmodellen om als docent uit te kiezen. ‘Een groep die veel zorg en fysieke nabijheid nodig heeft, zal een andere blendimpact nodig hebben dan een groep die veel op afstand wil werken’ aldus van As.

De JigSaw methode

De JigSaw-methode is een mooi voorbeeld van blended learning. Deze slimme werkvorm kan je zowel online als fysiek inzetten, als ook in combinatie. Het doel is het bevorderen van interactie én gelijke verantwoordelijkheid creëren. Hoe pak je dit praktisch aan?

1. Deel het onderwerp van de leerinhoud op in kleinere delen. Als het gaat over het onderwerp ’Slavenarbeid’ deel je dit bijvoorbeeld op in deelonderwerpen zoals ‘VOC’, ‘de Gouden Eeuw’ en ‘Slaven’.
2. Creëer nu per deelonderwerp een zogenoemde expertgroep. Deze bestaan uit drie tot maximaal zes studenten, die gaan werken aan een deelonderwerp.
3. Nadat ze dit deelonderwerp bestudeerd hebben, verwerken ze de informatie in een product zoals een poster, presentatie, quiz of een ander product.
4. Als dit product klaar is, gaat er vanuit iedere expertgroep één groepslid naar een nieuwe groep. De nieuwe groepen die dan ontstaan worden de JigSaw-groepen genoemd. Elke deelnemer van deze nieuwe groep is nu een stukje van de puzzel en presenteert hierover aan de nieuwe groepsleden.
5. Opnieuw maken de groepen een product, waarin ze dit keer alle deelonderwerpen bij elkaar brengen. Dit kan bijvoorbeeld vorm krijgen in een presentatie.

Last: ‘Als docent moedig je studenten aan om vragen te stellen, en je ondersteunt studenten in dit proces. Studenten krijgen zo een gedeeld verantwoordelijkheidsgevoel, en iedereen wordt geactiveerd tot deelname. Door slim af te wisselen met online activiteiten en activiteiten in de klas, gaan de verschillende onderdelen elkaar versterken. Dat is waar de echte kracht van blended zit verstopt’.

Peerfeedback

Last beschrijft ook het organiseren van peerfeedback, een andere activerende werkvorm die zich uitstekend leent voor blended learning. Peerfeedback betreft het geven en ontvangen van feedback tussen studenten onderling. Er zijn vele tools beschikbaar die dit proces automatisch laten verlopen, zoals de software van het Nederlandse bedrijf FeedbackFruits.
Dit scheelt je als docent tijd: één keer klaarzetten, en het systeem doet de rest. Studenten geven elkaar feedback voor de les, zodat je in de les de gegeven feedback kunt bespreken. Als advies voor deze werkvorm benadrukt Last dat het belangrijk is om dit proces goed te oefenen.
Andere praktische werkvormen:

Van As: ‘Bij een goede onderwijsbijeenkomst of (blended) onderwijsontwerp, is het daarom belangrijk om eerst helder te hebben naar welke leerdoelen en leeruitkomsten leerlingen of studenten gaan toewerken. Ze zijn bepalend voor de vorm en inhoud van toetsing en welke leeractiviteiten je in gaat zetten.’
Vragend naar een praktijkvoorbeeld licht van As het volgende blended onderwijsontwerp toe:
‘De studenten bereiden vooraf gaand aan de bijeenkomst hun inhoud voor door het kijken van een educatieve video over injecteren.
In de fysieke bijeenkomst wordt er ingegaan op leervragen en praktisch geoefend met de handeling.
De vaardigheid wordt getoetst middels een praktijktoets waarbij de student tevens mondeling moet verklaren waarom hij/zij zo handelt.’

Andere voorbeelden van praktische werkvormen zijn:

Wordcloud
Een Wordcloud is een visuele weergave van een lijst met woorden. Deze werkvorm kun je gebruiken door een stelling voor te leggen aan de studenten. Deze vullen hun antwoord online in. Hoe vaker een woord voorkomt, hoe groter deze afgebeeld wordt.

Mindmapping
Een mindmap is een diagram opgebouwd uit begrippen relaties en afbeeldingen die worden geordend in de vorm van een boomstructuur rond een centraal thema. Het kan gebruikt worden om de voorkennis van studenten te meten.

Live stemmen
Audience polling, zoals het officieel heet, vergroot de interactiviteit tussen een docent en studenten Via stemkastjes, mobiele telefoons, PDA’s of laptops kunnen studenten actief participeren tijdens een presentatie, college of cursus.

Tip voor inzetten van Blended learning: begin klein, probeer en experimenteer. Iedereen maakt fouten, alleen zo kan je leren.