Dat jongeren steeds meer interesse krijgen in duurzaamheid, blijkt wel uit de Jongeren Top 3 van Unicef. Daarin komt naar voren dat 44% van de jongeren zich zorgen maakt over klimaatverandering. Maar welke aandacht krijgt duurzaamheid eigenlijk binnen de Nederlandse beroepsopleidingen? We spraken erover met Rosa Groen, senior onderzoeker Wereldburgerschap aan De Haagse Hogeschool. Groen werd in 2022 uitgeroepen tot duurzaamste docent van het hbo.
Groen laat haar studenten op de Hogeschool graag nadenken over duurzaamheidsvraagstukken. “Ik doe regelmatig samen met studenten onderzoek. Op dit moment bekijk ik bijvoorbeeld samen met alle eerstejaarsstudenten van European Studies hoe we de informatievoorziening voor arbeidsmigranten kunnen verbeteren. We onderzoeken hoe arbeidsmigranten binnen gemeenten worden behandeld qua huisvesting en registratie en hoe dat beter kan.”
Daarnaast begeleidt Groen studenten die afstuderen op duurzaamheidskwesties. “Deze studenten doen onderzoek naar groene steden of havens. Ik breng ze daarvoor in contact met bedrijven of onderzoekers uit mijn netwerk. De professionals helpen de studenten bij het formuleren van hun onderzoeksvraag. De studenten doen op hun beurt werk waar de professionals nauwelijks tijd voor hebben. Zo snijdt het mes aan twee kanten.”
Veel van haar onderzoeks- en onderwijswerkzaamheden vallen onder de paraplu van de Sustainable Development Goals (SDG’s). Die zijn in 2012 door de Verenigde Naties opgesteld. Groen legt uit: “Het onderzoek naar arbeidsmigranten valt bijvoorbeeld onder SDG 8 (eerlijk werk en economische groei) en SDG 12 (verantwoorde consumptie en productie). Je ziet het: duurzaamheid omvat veel meer dan alleen klimaatvraagstukken.”
Groen ziet dat verschillende opleidingen binnen De Haagse Hogeschool duurzaamheid op de kaart zetten aan de hand van de SDG’s: “Ook studenten Bedrijfskunde komen ermee in aanraking. Zij werkten voorheen bijvoorbeeld regelmatig samen met gemeente Utrecht, die erg actief is op het gebied van SDG’s. De gemeente vroeg studenten dan een advies te schrijven voor een subcategorie van een SDG.”
Hoe een opleiding duurzaamheid in het curriculum verwerkt, is afhankelijk van het docententeam. “Je hebt als team best veel vrijheid. Per opleiding ben je verplicht een aantal competenties in je curriculum te verwerken. Maar de manier waarop je die invult, mag je zelf bepalen. Binnen die competenties, maar ook daarnaast, is genoeg ruimte om iets met duurzaamheid te doen. Ik vind ook dat je die verantwoordelijkheid hebt als docent.”
Of studenten nu wel of geen interesse hebben in duurzaamheid, Groen vindt dat het onderwerp altijd onderdeel moet zijn van het curriculum. “Daar komen we niet meer onderuit. Ook in het werkveld neemt duurzaamheid een steeds belangrijkere plaats in. Wij moeten onze studenten daarop voorbereiden.”
In een ideale situatie zit er volgens Groen meer lijn in de plaats die duurzaamheid inneemt in het curriculum. “Docenten moeten het over onderwerpen als de klimaatcrisis durven hebben. Scientists Rebellion noemt dat niet voor niets the elephant in the classroom. Dit soort lessen vraagt van een docent dat die ook kritisch naar zijn eigen consumptiegedrag kijkt. Dat is natuurlijk spannend en confronterend. Ik denk echt dat daar nog een wereld in te winnen is.”
Groen vervolgt: “Daarnaast moeten opleidingen gaan bepalen welke competenties studenten in de toekomst nodig hebben om het beroep uit te oefenen waarvoor ze worden opgeleid. De duurzame transitie moet daarin centraal staan.”
Niet iedere student ziet duurzaamheid als grootste prioriteit. Groen: “Binnen opleidingen als Bedrijfskunde, Business en Bedrijfseconomie richten veel studenten zich vooral op de financiële kant van het verhaal. Daar ligt voor de docententeams een uitdaging: zij moeten hun studenten laten nadenken over de energietransitie op een manier die voor hen grijpbaar is. Dat kan overigens prima. Laat een student bedrijfskunde bijvoorbeeld maar uitzoeken hoe hij meer kan verdienen aan minder.”
Vervolgens legt Groen uit waarom duurzaamheid ook binnen deze opleidingen belangrijk is: “Alle studenten moeten voor hun afstuderen ergens stage lopen. Dan krijgen ze allemaal te maken met onderwerpen als duurzame inkoop. Bedrijven zijn daar nu eenmaal allemaal mee bezig. Je kunt die studenten deze denkwijze dus niet niet meegeven.”
Groen herinnert zich een lessenreeks binnen de opleiding Bedrijfskunde, waar ze eerder werkzaam was. “We wilden onze studenten het belang van duurzaamheid meegeven. Daarom hebben we een heel semester internationalisering ingericht volgens de bedrijfskundige analysemethode DESTEP. De letters van DESTEP staan voor Demografisch, Economisch, Sociaal-cultureel, Technologisch, Ecologisch en Politiek-juridisch. Voor alle stappen binnen het model lieten we gastsprekers komen die steeds één onderdeel vanuit een duurzame invalshoek belichtten. De studenten gingen met hen in gesprek, waarna ze met behulp van teksten en opdrachten de verdieping opzochten. We merkten echt dat deze werkwijze effect had.”
Wanneer je als docent zelf meer duurzaamheid in je lessen wilt verwerken, heeft Groen een aantal concrete tips: “Als je niet weet waar je moet beginnen, kun je altijd teruggrijpen naar de SDG’s. Die zijn heel concreet en onderverdeeld in subonderwerpen. Vraag je studenten een van die onderdelen uit te werken op lokaal niveau en je bent al een heel eind. Het is natuurlijk helemaal mooi als je hierin de samenwerking zoekt met een gemeente of het bedrijfsleven. Niet alleen je studenten hebben daar wat aan, maar ook de instantie waarmee ze samenwerken.”
Ook binnen projectonderwijs liggen genoeg kansen. Groen: “Een vak als Projectvaardigheden leent zich perfect voor een onderwerp als duurzaamheid. Creëer binnen dat vak een doorlopende leerlijn. Die kan bijvoorbeeld uitgaan van de SDG’s of de duurzame omgeving. Ga met je studenten naar buiten en laat ze de straten of stranden eens opruimen. Zo leid je studenten op tot bewuste, verantwoordelijke professionals die zien wat belangrijk is.”
Al met al vindt Groen dat de docent een belangrijke taak heeft op het gebied van duurzaamheidsonderwijs. “Docenten in het beroepsonderwijs hebben hierin een verantwoordelijkheid. Bovendien bevinden ze zich in de uitgelezen positie om duurzaamheid op de kaart te zetten. Daar is lef, tijd en geduld voor nodig. Maar als je kijkt naar wat het oplevert, is het die investering meer dan waard.”
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Interdum urna, ornare et enim vulputate nibh euismod nisl. Tempus mus risus velit ullamcorper. Nulla ac aliquet nisi imperdiet sed vestibulum dolor mi. Fringilla ullamcorper lacinia arcu molestie vestibulum aliquet adipiscing arcu risus.
Nulla ac aliquet nisi imperdiet sed vestibulum dolor mi. Fringilla ullamcorper lacinia arcu molestie vestibulum aliquet velit ullamcorper pretium.
Ben je docent in het middelbaar beroepsonderwijs en wil je niets missen? We informeren en inspireren je graag met onze e-mailnieuwsbrieven. Laat ons weten waarover je op de hoogte gehouden wilt worden!
